ကျောက်ကပ်
ကျောက်ကပ်သည် ကျောရိုးရှိ သတ္တဝါတို့၏ ကိုယ်တွင်းအင်္ဂါ တစ်ခုဖြစ်၍ ကျောရိုး သို့မဟုတ် ကျောက်ကုန်းရိုး၏ ခါးပိုင်း တစ်ဖက်တစ်ချက်တွင် တည်ရှိသည်။ ကျောက်ကပ်၏ အဓိက စွမ်းဆောင်ရည်မှာ သွေးကြောမှ စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများအား ဆီးအဖြစ် စစ်ထုတ်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။ လူတို့တွင် ကျောက်ကပ်တို့သည် မဲနောက်စေ့သဏ္ဌာန်ရှိသည်။ ပမာဏအားဖြင့် အလျား ၄ ၁/၂ လက်မ၊ အကျယ် ၂ ၁/၂ လက်မရှိပြီး ၁ ၁/၂ လက်မခန့်ထူသည်။ အလေးချိန်အားဖြင့် ၉ ကျပ်သားခန့် ရှိသည်။
| ကျောက်ကပ် | |
|---|---|
 လူ့ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ကျောက်ကပ် တည်နေရာ | |
 ဆိတ် ကျောက်ကပ် | |
| အသေးစိတ် | |
| သွေးလွှတ်ကြော | renal artery |
| သွေးပြန်ကြော | renal vein |
| အာရုံကြော | renal plexus |
| Identifiers | |
| MeSH | A05.810.453 |
| Dorlands /Elsevier | Kidney |
| TA | A08.1.01.001 |
| FMA | 7203 |
| Anatomical terminology | |
လက်ျာဖက်ရှိ ကျောက်ကပ်နှင့် လက်ဝဲဖက်ရှိ ကျောက်ကပ်တို့သည် တစ်ခုနှင့်တစ်ခု ခပ်ကွေးကွေး ဆိုင်၍နေသည်။ လက်ျာဖက် ကျောက်ကပ်သည် အထက်၌ အသည်း ရှိနေသဖြင့် လက်ဝဲဖက် ကျောက်ကပ်ထက် အနည်းငယ် အောက်ကျ၍နေသည်။ သွေးကြောမ (Aorta) မှလာသော သွေးလွှတ်ကြောသည် ကျောက်ကပ်ထဲသို့ ခွက်နေသော နေရာတွင် ဝင်သည်။ သွေးပြန်ကြောသည်လည်း ဤနေရာမှ စ၍ထွက်သည်။ အာရုံကြောနှင့် ဆီးကြောတို့သည် ကျောက်ကပ်တွင်းသို့ ဝင်သောအခါ ကတော့သဏ္ဌာန် ကား၍သွားသည်။ ထိုကားနေသော အပိုင်းကို ကျောက်ကပ်ခွက်ဟု ခေါ်သည်။
ကျောက်ကပ်သားမှာ အတွင်းအပြင် မတူချေ။ အပြင်သားသည် ညို၍ ချောမွတ်သည်။ အတွင်းသားကား ဖြော့သောအဆင်းရှိပြီး အတွင်းဖက်သို့ ချွန်း၍ အမြှောင်းမြှောင်း ပေါ်နေသည်။ ကျောက်ကပ်တစ်ခုလုံး၌ အလွန်သေးငယ် မှုန်မွှားသော ပြွန်ကလေးများ ပြည့်လျက် ရှိသည်။ ထိုပြွန်ကလေးများသည် အပြင်လွှာ၌ တည့်တည့်တန်းလျက် စီနေသည်။ အတွင်းလွှာ၌ကား ခွေလျက် တည်ရှိသည်။
ကျောက်ကပ်သည် သွေးထဲမှ ကျင်ငယ်ရည်အား စစ်ထုတ်ယူ၍ ဆီးကြောမှတစ်ဆင့် ဆီးအိမ်သို့ ပို့ပေးသည်။ ကျောက်ကပ်အတွင်းရှိ သွေးကြောတွင် ဆဲလ်များစီတန်းလျက်ရှိရာ ဤဆဲလ်များသည် ဖြတ်သန်းသွားသော သွေးကြောများမှ ဆီးကိုစစ်ထုတ်ပေးသည်။
လူကောင်းတစ်ယောက်တွင် ပျမ်းမျှအားဖြင့် တစ်နေ့လျှင် ၃ ပိုင့်မှ ၄ ပိုင့်ခန့်အထိ ဆီးသွားသည်။ ထိုဆီးထဲတွင် ကိုယ်ခန္ဓာတွင်း၌ မလိုအပ်သော အညစ်အကြေးများ ပါသွားသည်။ ထို့ကြောင့် ကျောက်ကပ်၏ စွမ်းရည်များကို ပျက်ပြားအောင် နှောက်ယှက်မှု ဟူသမျှသည် ကိုယ်တွင်း၌ အဆိပ်အတောက် ဖြစ်စေမည့် အညစ် အကြေးများအား စုဝေးစေရာ ရောက်သည့်အပြင် အသက်အန္တရာယ်ကိုပင် ဖြစ်စေနိုင်သည်။ ဥပမာ ဗရိုက်ရောဂါခေါ် ကျောက်ကပ်ရောင် ရောဂါ ဖြစ်သောအခါ ကျောက်ကပ်သည် မိမိ၏ ကိစ္စကို ကောင်းစွာ မဆောင်ရွက် နိုင်တော့ချေ။ ထိုအခါ ယူရီးယားခေါ် အဆိပ်တစ်မျိုးသည် သွားရိုးသွားစဉ်အတိုင်း ဆီးနှင့်အတူ ပါမသွားပဲ သွေးထဲတွင် စုရုံးလာပြီး လူ၏အသက်ကို အန္တရာယ် ဖြစ်စေတတ်သည်။
တစ်ခါတစ်ရံတွင်လည်း ကျောက်ကပ်တွင် ကျောက်တည်၍ ဆီးကြောင်း ပိတ်သွားသဖြင့် ဆီးမသွားနိုင်ပဲ ဖြစ်တတ်သည်။ ထိုအခါမျိုးတွင် ကျောက်ကို လျင်မြန်စွာ ခွဲထုတ် မပစ်နိုင်ပါက မကြာမီ သေဆုံးသွားတတ်သည်။ လူတို့တွင် ဖြစ်တတ်သည့် ရောဂါ အားလုံးလိုလိုပင် ကျောက်ကပ်ကို အနည်းနှင့်အများ ထိခိုက် ပျက်ပြားစေသည်။ ထိုကြောင့် ရောဂါ တစ်ခုခုဖြစ်၍ ဆရာဝန်ထံ သွားရောက် ပြသသည့်အခါ ဆီးကိုချက်၍ ဓာတ်ခွဲကြည့်လေ့ရှိသည်။
ကျောက်ကပ်၏ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ချက်များ
- အက်စစ် ဘေ့(စ်) ထိန်းချုပ်ခြင်း
- သွေးဖိအားကို ထိန်းချုပ်ခြင်း
- ဟော်မုန်းများကို ထုတ်လွှတ်ခြင်း
- သွေး၏ ပစ်ဆေးအားကို ထိန်းချုပ်ခြင်း
ကိုးကား
- မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း အတွဲ (၂)၊ အပိုင်း-က