မက်မန်းသီး

မက်မန်းသီးသည် အစေ့မာတစ်စေ့တည်းရှိသည့် အသီးမျိုးဖြစ်၍ ချယ်ရီသီးကလေးများအရွယ်မှ ကြက်ဥအရွယ်ထိအောင် အရွယ်အမျိုးမျိုးနှင့် ပုံသဏ္ဌာန်အမျိုးမျိုးရှိသည်။ အချို့သည် လုံး၍ အချို့မှာ ကြက်ဥပုံသဏ္ဌာန်ရှိပြီးလျှင် အချို့ကား ရှည်မျောမျောရှိသည်။ အခွံသည် ပါး၍ အစိမ်း၊ အဝါ၊ အနီ၊ အပြာ၊ ခရမ်းရောင် စသည်ဖြင့် အရောင်လည်းအမျိုးမျိုးရှိသည်။ မက်မန်းသီးသည် အသားများ၍ အရည်ရွှမ်းသည်။ အလယ်ခေါင်တွင် ပြား၍မာသော အစေ့ကြီးတစ်စေ့ရှိရာ ထိုအစေ့ထဲတွင်မှ မျိုးစေ့ရှိသည်။

မက်မန်းပင်သည် မက်မွန်ပင်၊ တရုတ်ဆီးသီးပင်၊ ချယ်ရီပင်များနှင်အတူ ရိုဇေးစီအီး မျိုးရင်းတွင် ပရူးနပ်မျိုးစု၌ ပါဝင်သည်။ ယင်း၏ ရုက္ခဗေဒအမည်မှာ ပရူးနပ် ကွမ်မျူနစ် ဖြစ်သည်။ ယင်း၏ မူလပေါက်ရာဒေသမှာ ဥရောပတိုက်တောင်ပိုင်းနှင့် အာရှတိုက်အနောက်ပိုင်းတို့ဖြစ်ရာ ထိုမှတဆင့် အမေရိကတိုက်၊ အာရှတိုက်နှင့် ဥရောပအနောက်ပိုင်းတို့သို့ ပျံ့နှံ့သွားကြသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပေ ၃ဝဝဝ နှင့် ယင်း အထက်မြင့်သော ရှမ်းကုန်းပြင်မြင့်များ၌သာ ပေါက်ရောက်သည်။ ထိုကြောင့် မေမြို့၊ ကလောမြို့နှင့် တောင်ကြီးမြို့များ အနီးအနားတွင် မက်မန်းပင်များကို တွေ့ရသည်။ မက်မန်းပင်သည် ချုံငယ်မျိုး၊ သို့မဟုတ် အပင်ငယ်မျိုးဖြစ်၍ အကိုင်းအခက်အလက် အမြောက်အမြားထိုးထွက်သည်။ ပန်းပွင့်များသည် အဖြူနှင့် အစိမ်းနုနုအရောင်များဖြစ်၍ နွမ်းသွားသည့်အခါ ပန်းရောင်နှင့် အနီရောင်သို့ ပြောင်းသွားတတ်သည်။ များသောအားဖြင့် ပန်းပွင့်များသည် အရွက်များမထွက်မီ ထွက်လာကြသည်။ မက်မန်းပင်အမျိုးပေါင်း မြောက်မြားစွာရှိသည်။ မက်မန်းသီးသည် အလွန်အသုံးဝင်သောအသီးဖြစ်သည်။ ယင်းနှင့် အမျိုးတူ အသီးသုံးမျိုးတို့တွင် အာဟာရဓာတ် အများဆုံးပါသော အသီးဖြစ်သည်။ အခြား အသီးများထက် သကြားရာခိုင်နှုန်း ၂ဝ.၁ ပို၍ ပါကြောင်းတွေ့ရသည်။ အချို့ကို မသိုးစာ၊ ထောပတ်၊ ယိုများပြုလုပ်ရာ၌ အသုံးပြုကြသည်။ အချို့ကို အခြောက်ပြုလုပ်၍ စည်သွတ်ကြသည်။ မက်မန်းပင်များကို အဖူးကူးခြင်းဖြင့် အမြောက်အမြား ပွားယူကြသည်။ ပထမတွင် မက်မန်းသီးအစေ့များကို ပျိုးခင်းတွင် အမြောက်အမြားပျိုး၍ ကြီးလာသောအခါ တနေရာရာတွင် ပြောင်း၍စိုက်ကြသည်။ ထို့နောက် အသီးသီးသော မက်မန်းပင်များမှ အဖူးများကိုယူ၍ ထိုပျိုးပင်များ၏ ပင်လုံးတွင် ကူးပေးပြီးလျှင် စည်းထားလိုက်ရသည်။ အဖူးများသည် ပင်လုံးထဲတွင်ပေါက်၍ အညှောင့်များ ထွက်လာသည့်အခါ မူလပျိုးပင်များ၏ အညွန့်များကို ဖြတ်ပေးလိုက်ရသည်။ ကူးသောအဖူးများမှ ထွက်လာသော အကိုင်းအခက်သစ်များသည် အပင်သစ်၏ အညွန့်အတက်များပင် ဖြစ်သည်။ မက်မန်းပင်များကို တစ်ပင်နှင့် တစ်ပင် ၁၆ ပေမှ ပေ ၂ဝ ထိခွာ၍ စိုက်ကြသည်။ စ၍စိုက်ပျိုး သည်မှ ၃ နှစ်နှင့် ၆ နှစ်အတွင်း အသီးသီး၏။ ဤသို့ အဖူးကူး၍ မျိုးပွားယူခြင်းမှ သီးသောအသီးများသည် မူလမိခင်ပင်မမှသီးသော အသီးများလောက်ပင်ကြီးသည်။ အဖူးကူးခြင်း မဟုတ်ဘဲ အစေ့မှ တိုက်ရိုက်ကြီးပြင်းလာသော အပင်များမှ အသီးများကား မူလမိခင်ပင်မမှ သီးသည့်အသီးလောက် မကြီးချေ။ မက်မန်းပင်များသည် ရေမတင်သော နုံးမြေပွများ၌ဖြစ် ထွန်းသည်။ မက်မန်းပင်များသည် အပင်ပိုးများကျရောက်တတ်သဖြင့် ဂရုတစိုက် စိုက်ပျိုးကြရပြီး ပိုးသတ်ဆေးနှင့် အပင်ရောဂါဆေးများကို မပြတ်ပက်ဖျန်း ပေးရသည်။[1]

1. မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၉)