ရှန်ဂရီလာ
ရှန်ဂရီလာ သို့မဟုတ် ရှန်ဘဲလားသည်စိတ်ကူးယဉ် နယ်မြေတစ်ခု ဖြစ်ပြီး ၁၉၃၃ ခုနှစ်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သည့် ဗြိတိသျှ စာရေးဆရာ ဂျိမ်းစ်ဟီလ်တန်(James Hilton) ၏ ဝတ္တုရှည် The Lost Horizon တွင် ဖေါ်ပြပါရှိခဲ့သည့် နေရာဒေသဖြစ်သည်။ ထိုဝတ္တုအား စာရေးဆရာကြီး မောင်ထွန်းသူက ရှန်ဂရီလာ ဟူသော နာမည်ဖြင့်ပင် မြန်မာဘာသာသို့ ပြန်ဆိုရေးသားခဲ့လေသည်။ ရှန်ဂရီလာ သည် နှစ်လိုဖွယ်ရှိသော တောင်ကြားနေရာ၊ ဘာသာရေး အရ အေးချမ်းသော ဒေသ၊ လားမားဗုဒ္ဓဘာသာ၏ သိမ်မွေ့သော အဆုံး အမအောက်တွင်တည်ရှိသော ခွန်းလွန်တောင် အနောက်ပိုင်းအဆုံးတွင် ရှိသည့်ဒေသ ဟု ပြောကြသည်။ ရှန်ဂရီလာ ရှိသော ဒေသ နှင့်ပတ်သတ်၍ သံတူကြောင်းကွဲ နေရာများစွာ ရှိသော်လည်း တူညီသည့် အချက်များမှာ ဟိမဝန္တာတောင်တန်း တစ်နေရာ တွင်ရှိခြင်း၊ အေးချမ်းပျော်ရွှင်ဖွယ်ကောင်းသော ဒေသဖြစ်ခြင်း ၊ ပြင်ပကမ္ဘာနှင့် အဆက်အသွယ်မရှိခြင်း စသည်တို့ဖြစ်သည်။ The Lost Horizon ဝတ္တုပါ အကြောင်းအရာများအရ ရှန်ဂရီလာ ဒေသမှလူများသည် ဉာဏ်ပညာ အလွန်ကြီးမားကြပြီး၊ သာမန် လူ့သက်တမ်းထက် ပိုမိုရှည်လျားစွာ နေထိုင်နိုင်ကြသည်ဟု ဖေါ်ပြထားသည်။ ရှန်ဂရီလာ ဟူသော နာမည်သည် အေ့ရှတိုင်း၏ စိတ်ကူးယဉ် စွဲမက်ဖွယ်ဒေသကိုအမှတ်ရစရာ စကားလုံးဖြစ်လာသည်။ ရှန်ဂရီလာ၏ ပုံပြင်သည် တိဗက်ဗုဒ္ဓဘာသာ ရှေးဟောင်း မြို့တော် ရှန်ဘဲလား မှ ဆင်းသက်လာသည့် အယူအဆ တစ်ရပ်လည်းဖြစ်လေသည်။ ရှန်ဘဲလား ဟူသော နာမည်အား ဆရာ မင်းသိင်္ခရေးသည့် မဟာမြိုင်ခရီးသည် နှင့် စနေမောင်မောင် ဝတ္တု များတွင် တွေ့နိုင်သည်။
စကားလုံး ရင်းမြစ်
ရှန်ဂရီလာဟူသော စကားစု Shangri-La သည် တိဗက် စကားလုံး Shang( Tsang - ၏ ခရိုင်ဒေသဖြစ်ပြီး Tashilhupon ၏ မြောက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသည်) gri သည် တောင် ဟုအဓိပ္ပါယ်ရပြီး La ဟူသည့် အဓိပ္ပါယ် pass နှင့်ပေါင်းလိုက်သောအခါ Shang Mountain Pass ဟု အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် ခေဝေါ်နိုင်သည်ဟု အနီးစပ်ဆုံး အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုထားသည်။ မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ ဖြစ်နိုင်သည့်အချက်တစ်ခုမှာ စာရေးဆရာ Hilton သည် ရှန်ဘဲလား ဟူသည့် နာမည်ကိုကြားဖူးနားဝရှိကာ တိဗက်တို့ က Shangri-la ဟု အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ပေးခဲ့ခြင်း ဖြစ်နိုင်ပေသည်။
ဒဏ္ဍာရီ နှင့် ဆက်စပ်သော ဒေသများ
ယန်ဇီမြစ်ကြီး စီးဝင်ရာ ရှန်ဂရီလာ ဒေသသည် တကယ်ကို ဒဏ္ဍာရီဆန်လောက်အောင် လှပလွန်းပါသည်။ ထိုဒေသသည် တရုတ်ပြည် ယူနန်စီရင်စု၏ တောင်ဖက်စူးစူး၌ ရှိ၍ တရုတ်ပြည်ကြီးအတွက် အံ့ဩဖွယ်ရာ နယ်မြေတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။ ရှန်ဂရီလာ နာမည်ကို James Hilton၏(ပျောက်ဆုံးသွားသော မိုးကုတ်စက်ဝိုင်း) အမည်ရှိ စာအုပ်မှာ စတင်ခေါ်ဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဒီနာမည်ကို ပေးရခြင်း အကြောင်းမှာလည်း စာရေးသူသည် ထိုစိတ်ကူးယဉ်ဆန်သော ဒေသကို ရောက်ရှိပြီး ထိုနာမည်ပေးရန် စိတ်ကူးမိကြောင်း ပြောကြားပါသည်။ James Hiltonသည် ယဉ်ကျေးမှုသီးခြား အနှစ်သာရကို ရှာဖွေနေသော ကမ္ဘာကျော် တိုးရစ်တစ်ဦးလည်း ဖြစ်ပါသည်။
အိန္ဒိယ မြောက်ပိုင်း နှင့် တိဗက်ဒေသ ကြားရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာထွန်းကားသော ဟိမဝန္တာ တောင်တန်းဒေသများသည် ယခုအခါ ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များအား အလွန်ဆွဲဆောင်နိုင်သော ဒေသလည်း ဖြစ်သည်။ ယခုခေတ် တရုတ်နိုင်ငံမှလည်း Zhongdian ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ ဒေသအား ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များအား ဆွဲဆောင် နိုင်ရန် ရှန်ဂရီလာဟု ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် နာမည်ပေးခဲ့သည်။ တိဗက် ဒေသရှိ ဒဏ္ဍာရီဆန်သော ခွန်းလွန်တောင် အချို့ဒေသ များအားလည်း ရှန်ဂရီလာ တည်ရှိသည့် ဒေသဟု ဆိုကြသည်။
ရှန်ဂရီလာ တည်ရှိသည်ဟု နာမည်ကြီးထင်ရှားသည့် ဒေသတစ်ခုမှာ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းရှိ Hunza တောင်ကြားဒေသ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ တိဗက်နယ်စပ် နှင့်နီးသော ထိုနေရာဒေသအား The Lost Horizon မထုတ်ဝေမီ နှစ်အနည်းက Hilton သည် သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့သည်။ဟိမဝန္တာ အနောက်ပိုင်းရှိ တောင်များဝန်းရံထားသည့် စိမ်းစိုလန်းဆန်းသော ထိုနယ်မြေဒေသသည် ဝတ္တုပါရှန်ဂရီလာ ဒေသနှင့်လည်း ပထဝီအနေအထားအရ နီးနီးစပ်စပ် တူညီမူ့ရှိလေသည်။ ထိုဒေသ အနီးရှိ Skardu တောင်ကြားဒေသမှ ရှန်ဂရီလာ အပန်းဖြေစခန်းသည်လည်း ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များအား ဆွဲဆောင်နိုင်သည့် နေရာဖြစ်သည်။ ရှန်ဂရီလာ၏ အထူးခြားဆုံး အစားအသောက်မှာ ဆတ်သားဟင်း ဖြစ်ပါသည်။ အလွန်ကို ကောင်းမွန်လတ်ဆတ်ပြီး မည်သည့်နေရာတွင်မှ မရနိုင် ဟုလည်း သိရသည်။