သစ်တော

သစ်တောများသည် ပေါက်ရောက်ရာဒေသ၏ အပူချိန်၊ မိုးရေချိန်၊ ကုန်းမြေအနိမ့်အမြင့်၊ မြေဆီ လွှာနှင့် အောက်ခံကျောက်မြေ အမျိုးအစားကိုလိုက်၍ ကမ္ဘာမြေပေါ်တွင် သစ်တော အမျိုးမျိုးအစားစား ကွဲပြားပေါက်ရောက်လေသည်။ အချို့တိုင်းပြည်ဒေသတို့၏ သစ်တောများတွင် တစ်တောလုံး၌ သစ်ပင် တစ်မျိုးတည်းသာ ပေါက်ရောက်သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံကဲ့သို့သော အချို့တိုင်းပြည်များ၏ သစ်တောများ တွင်မူ သစ်တောတစ်တောတည်း၌ သစ်ပင်အမျိုးအစား အတော်စုံလင်စွာ တွေ့ကြရလေသည်။

ကမ္ဘာ့သစ်တောများ အမျိုးမျိုးအစားစားရှိသည့်အနက် အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် လေးမျိုးခွဲခြားနိုင် သည်။ ယင်းတို့ကား (၁)ကွန်နီဖားတော (၂) ရွက်ပြတ်တော (၃) ရွက်ထူတော နှင့် (၄)တောစို ဟူ၍ ဖြစ်သည်။

ကွန်နီဖားတောများတွင် ထင်းရှူးပင် အမျိုးမျိုးအစားစားတို့ ပေါက်ရောက်သည်။ များသောအားဖြင့် အရွက်တို့သည် အပ်ချောင်းကဲ့သို့ သေးမျှင်သည်။ အရွက်များသည် နှစ်နှစ်တခါ၊ သုံးနှစ်တခါကြွေ ကျလေ့ရှိ၍ သစ်ပင်သည် အရွက်လုံးဝမရှိသည့်အချိန် မရှိပဲ စိန်းလန်းနေသဖြင့် သမပိုင်းဒေသ အမြဲစိမ်းတောဟုလည်း ခေါ်ဆိုလေ့ရှိသည်။ ထိုတောမျိုးမှ အပင်တို့၏အသီးများသည် ဒကုန်းဒဟု ခေါ် သော အပေါ်ကား အောက်ရှူးသည့် ကတော့ပုံအသီးမျိုး ဖြစ်ကြပြီးလျှင် များသောအားဖြင့် မျိုးစေ့ဖေါ် အစေ့မျိုးရှိကြသည်။ ထိုအပင်မျိုးတို့၏ သစ်သားသည် အသားပွ၍ အဖိုးတန်သစ်များ မဟုတ်ချေ။ ထင်းရှူးတောတို့သည် အအေးဒဏ်ခံနိုင်ရည် ရှိကြသဖြင့် တောင်ကုန်းဒေသနှင့် အအေးပိုင်းဒေသများ၌ တွေ့ရှိကြရာ၊ မြောက်အမေရိကတိုက်ရှိ ကနေဒါနိုင်ငံ အရှေ့နှင့်အနောက် ကမ်းရိုးတန်းဒေသများ၌၎င်း၊ ဥရောပနှင့် အာရှတိုက် မြောက်ဘက်ပိုင်းဖြစ်သော ယူရေးရှား၌၎င်း ပေါက်ရောက်လေသည်။ ရွက်ပြတ်တော အမျိုးမျိုးရှိသည့်အနက် သမပိုင်းဒေသများ၌ပေါက်ရောက်သော ရွက်ပြတ်တော များရှိ အပင်များသည် ဆောင်းရာသီ၌ အရွက်ကြွေ၍ ထိုအပင်များမှ သစ်မာမျိုးကို ရနိုင်သည်။ ထင်းရှူးပင်များနှင့်နှိုင်းစာလျှင် အပင်ပေါက်နှေး၍ အအေးဒဏ်ကိုခံနိုင်ရည် မရှိလှချေ။ သမပိုင်းဒေသ ရွက်ပြတ်တောမျိုးကို ဥရောပအနောက်ပိုင်း၊ အာရှတိုက်အရှေ့ပိုင်းနှင့် မြောက်အမေရိကတိုက်အရှေ့ပိုင်း တို့၌ တွေ့ရလေသည်။

မုတ်သုန်တောများမှာ အပူပိုင်းဒေသရှိ ရွက်ပြတ်တောများဖြစ်၍ ထိုတောများရှိ အပင်များသည် နွေရာသီ၌ အရွက်ကြွေလေ့ရှိသည်။ ယင်းတို့သည် ကာလအပိုင်းအခြားဖြင့် မိုး များပြားစွာ ရွာသွန်းသော ဒေသများဖြစ်သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း၊ မြန်မာနိုင်ငံ၊ ဩစတြေးလျတိုက်၏ ဦးချို နှစ်ခုနှင့်တူသော မြောက်ဘက်စွန်း နှစ်စွန်းနှင့် အာဖရိကတိုက်၏ အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်း တစ်စိတ် တစ်ဒေသတို့၌ ပေါက်ရောက်ကြသည်။ထိုတောမျိုးတွင် အီကွေတာသစ်တော များနှင့် အနည်းငယ် ခြားနား ချက်မှာ သစ်ပင်ကြီးများ အလွန်မမြင့်မားလှခြင်း၊ မြန်မာကျွန်းပင်နှင့် ကုလားအင်ကြင်း တို့ကဲ့သို့ နွေ ရာသီ၌ အရွက်ကြွေခြင်း၊ ချုံနွယ် ပိတ်ပေါင်း နည်းပါး၍ လူသူ အရောက်အပေါက် မနည်းလှခြင်းတို့ ဖြစ်၏။ ထိုတောများတွင် စားပင်များလည်း ပေါက်ရောက်လေသည်။

ရွက်ထူတောများကို ဆောင်းတွင်း မိုးရွာ၍ နွေရာသီ၌ ခြောက်သွေ့သော မြေထဲပင်လယ် ကမ်းရိုးတန်းဒေသ၊ ချီလီ စသည့်နိုင်ငံတို့၌ ပေါက်ရောက်သည်ကို တွေ့ကြရသည်။ ပေါက်ရောက်သော အပင်များ၏ အရွက်များသည် မာကျော ထူထဲပြီးလျှင် အရွက်မကြွေဘဲ အမြဲစိမ်းနေသည်။ မိုးခေါင်သည့် ဒဏ်ကိုလည်း ခံနိုင်ရည်ရှိလေသည်။ တောစိုများသည် မိုးများပြားသည့် အီကွေတာနှင့် အပူပိုင်းဇုန် ဒေသများဖြစ်သော မက္ကဆီကို၊ အမေရိကတိုက် အလယ်ပိုင်း၊ အရှေ့အိန္ဒိယကျွန်းစု၊ အမ္မဇုန်နှင့် ကွန်ဂိုမြစ်ဝှန်းတို့၌ ပေါက်သည်။ ထို တောများတွင် သစ်ပင် အမျိုးအမည်များစွာ ရောနှော ပေါက်သည်သာမက ကြိမ်တော ဝါးတောများ လည်း ပါဝင်သေးသည်။ ထိုတောမျိုးတွင် အောက်ပေါင်းရှုပ်၍ နွယ်ပင်ပေါသည်။ သစ်ပင်များ အလွန် ကြီးမား၍ ပေ ၁၅ဝ ခန့် မြင့်သည့် အပင်ကြီးများ ပေါက်ရောက်သည်။ မြစ်ပျဉ်းရှိသော အပင်ကြီး မျိုးလည်း များပြားသည်။ အရွက်များ ထူထပ်သိပ်သည်းစွာ ပေါက်ရောက်သဖြင့် နေရောင်မသန်းနိုင် အောင် ထူထပ်ပိတ်ဆီးသော စိမ့်ကြီးမြိုင်ကြီးများလည်း ဖြစ်၍ အပူပိုင်းဒေသ အမြဲစိမ်းတောဟုလည်း ခေါ်ဆိုလေ့ ရှိကြသည်။ ထိုတောစိုမျိုးသည် ဆင်၊ ကျား၊ ကျားသစ်၊ ကြံ့၊ တောဝက်၊ ဝက်ဝံ၊ မျောက် စသော သားရဲတရစ္ဆာန်များ ခိုအောင်းရာလည်း ဖြစ်လေသည်။

သမပိုင်းနှင့် အပူပိုင်းစပ်ကြားဒေသများ၌ ပေါက်ရောက်သော သစ်တောများလည်း ရှိသေးသည်။ ထိုဒေသများတွင် ကွန်နီဖားတောနှင့် ရွက်ပြတ်တောများ၊ အောက်ပေါင်း ရှုပ်သော တောများကို ရောနှော တွေ့ကြရသည်။ မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် ထိုတောမျိုးသည် ရွက်ပြတ်တောဒေသ၏ အရှေ့တောင် နယ်နိမိတ်အစပ်၌ ပေါက်ရောက်သည်။ ဂျပန်နိုင်ငံတောင်ပိုင်းတွင် ထင်းရှူး၊ ဝက်သစ်ချနှင့် တတိုင်းမွှေး တို့ကဲ့သို့ အမြဲစိမ်းနှင့် ရွက်ပြတ်ပင်တို့ ရောနှော ပေါက်ရောက်သည့် အောက်ပေါင်းရှုပ်သောတောမျိုးကို တွေ့ကြရသည်။မြောက်အမေရိကတိုက်တွင် ကနေဒါနိုင်ငံသည် သစ်ထွက် အများဆုံးဖြစ်သည်။ ထိုနိုင်ငံတွင် သစ်တော ဧက သန်းပေါင်း ရ၈ဝ ရှိသည်။ ထိုသစ်တောဧရိယာ တစ်ဝက်ခန့်မှထွက်သော သစ်နှင့် သစ်ပျော့ဖတ်များကို နိုင်ငံတွင်းသုံးအပြင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ တင်ပို့ရလေသည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် သစ်ထုတ်လုပ်လျှက်ရှိသော သစ်တောများ၏ ဧကသည် ၄၆၁ သန်း ဖြစ်သည်။ အလာစကာပြည်နယ်၏ သစ်တော ဧရိယာသည် ဧက ၉၅ သန်းရှိသည်။ သို့သော် ထူထပ်သော သစ်တောများမဟုတ်ချေ။ အရှေ့တောင်ပိုင်းတွင်မူ သစ်ထုတ်လုပ်ခြင်း မပြုရသေးသော ထင်းရှူးတောများ ထူထပ်စွာ ရှိလေသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသည် သစ်တောများကို အသုံးများလွန်းသဖြင့် ယခုအခါ သစ်တောထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး၊ စိုက်ပျိုးပြုစုရေးတို့ကို ဂရုတစိုက် ဆောင်ရွက်နေကြ ရလေသည်။ အာဖရိကတိုက် တောင်ပိုင်းတွင် မြေဧက ၄၅ ရာခိုင်နှုန်း သည် သစ်တောဖြစ်သည်။ ထိုတိုက်ရှိ နိုင်ငံအများတွင် ပြည်တွင်းသုံးအတွက် သစ်အလုံအလောက်ရရှိရုံသာမက နိင်ငံခြားသို့ပင် တင်ပို့ ရောင်းချရလေသည်။

အခြားတိုက်ကြီးများနှင့်နှိုင်းစာလျှင် အာဖရိကတိုက်၏ သစ်တောဧရိယာသည် နည်းနေသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နီးပါးရှိသော ဆဟားရား သဲကန္တာရကြီးတွင် သစ်တောများ မရှိချေ။ ကွန်ဂို မြစ်ဝှမ်းမှာမူ သစ်တော ထူထပ်သည်။ အာဖရိက မဟောဂနီနှင့် အခြား အဖိုးတန်သစ်မာများ ထွက် သည်။ မဟော်ဂနီအစစ်ကို အနောက်အိန္ဒိယကျွန်းစုနှင့် အမေရိကတိုက် အလယ်ပိုင်းဒေသများမှသာ ရရှိနိုင်လေသည်။ ဥရောပတိုက်တွင် ဖင်လန်နိုင်ငံ၊ ဆွီဒင်နိုင်ငံ၊ ဥရောပဘက်ကျသော ဆိုဗီယက်ယူနီယံတို့သည် သစ်တော ထူထပ်သောဒေသများ ဖြစ်သည်။ ဆိုဗီယက်ယူနီယံတွင် သစ်တော ဧက သန်းပေါင်း ၄ဝဝ ကျော်ရှိသည်။ သို့သော် မြောက်ဘက်ပိုင်းမှ သစ်တောများသည် လူသူပေါက်ရောက်ရန် ခဲယဉ်းလေ သည်။ ဖင်းလန်နိုင်ငံနှင့် ဆွီဒင်နိုင်ငံတို့သည် သစ်အများအပြားထုတ်လုပ်နိုင်၍ ဥရောပ တစ်တိုက်လုံး အတွက် ထိုနှစ်နိုင်ငံက သစ်များ တင်ပို့နိုင်သည်။ ဖင်လန်နိုင်ငံ၏ မြေဧက ၆ဝ ရာခိုနှုန်းသည်၎င်း၊ ဆွီဒင်နိုင်ငံ၏ မြေဧက ၄၅ ရာခိုင်နှုန်း သည်၎င်း သစ်တောများ ဖြစ်လေသည်။

အာရှတိုက်၏ မြေဧက ၂၁ ရာခိုင်နှုန်းသာလျှင် သစ်တောများဖြစ်၍ သစ်တော နည်းပါးသည်။ ရှေးရှေးအခါကမူ သစ်တောထူထပ်ပေါများခဲ့ဖူးသည်ဟု ဆိုကြသည်။ အချို့ဒေသများတွင် ရေကြီးခြင်း၊ အချို့ဒေသများတွင် ရေရှားခြင်းကြောင့် ယင်းသို့သစ်တောများ ရှားပါးသွားရသည်ဟု အချို့က ယူဆကြသည်။ ဆိုက်ဗေးရီးယားဒေသတွင် သစ်တောဧက သန်းပေါင်းများစွာရှိသော်လည်း တောမထူသည့်ပြင် လူနေဒေသနှင့် ဝေးကွာလှ၍ သစ်ထုတ်လုပ်ရန် ခဲယဉ်းလေသည်။

ကမ္ဘာပေါ်တွင် သစ်တော အထူထပ်ဆုံးဒေသများမှာ တောင်အမေရိကတိုက်၏ အမေဇုန်မြစ်ဝှမ်း နှင့် အာဖရိကတိုက်၏ ကွန်ဂိုမြစ်ဝှမ်းတို့ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုဒေသများတွင် ရာသီဥတု ပူအိုက်စိုစွတ် သဖြင့် အီကွေတာ သစ်တောကြီးများပေါက်ရောက်သည်။ သစ်ပင်ကြီးများ အလွန်ကြီးထွားလွယ်၍ တောထူထပ်လှသဖြင့် နေပြောက် မထိုးနိုင်သော တောကြိးမျက်မည်းများ ဖြစ်ကြလေသည်။ရှေးရှေးအခါက သစ်တောများအလွန်ပေါများ၍ အခမဲ့ခုတ်ယူနိုင်ကြသဖြင့် လူတို့သည် စည်းမဲ့ ကမ်းမဲ့ ခုတ်ထွင်ခဲ့ကြသည်။ သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများကိုလည်း တစ်စတစ်စ အသုံးအစွဲ ပို၍များခဲ့ကြ သည်။ သစ်ပင်များကို စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ ခုတ်ကြခြင်း၊ လယ်ယာနှင့် အိုးအိမ်ထူထောင်ရန် အတွက် သစ်တောများကို ခုတ်ထွင်ခြင်းတို့ကြောင့် သစ်တောများ ပါးလာသည်။ အချို့လူများ၏ အယူအဆမှာ သစ်တောများသည် ရေမြေနှင့် မိုးလေဝသကောင်းက သဘာဝအလျောက် ပေါက်ရောက်နိုင်ကြသဖြင့် ပြုပြင်ရန်မလိုဟု ထင်မြင်ကြသည်။ သဘာဝအလျောက် ပေါက်ရောက်တိုးပွားခြင်းနှင့် သေကြေ ပျက်စီးခြင်း ညီမျှနေက သစ်တောများ မပြုန်းနိုင်သေးချေ။ သို့သော် သစ်တောထွက် ပစ္စည်းများကို လူတို့ အသုံးပြုရန် ပြည်တွင်းပြည်ပ ရောင်းဝယ်ခြင်း၊ လူဦးရေ တိုးပွါးလာသဖြင့် မြို့ရွာ အိုးအိမ် ချဲ့ထွင်ခြင်း၊ လယ်ယာ တိုးချဲ့လုပ်ကိုင်ခြင်းတို့ အလွန်များပြားလာသဖြင့် ပေါက်ရောက်မှုနှင့် ထုတ်လုပ် သုံးစွဲမှု မညီမမျှဖြစ်လာသည်။ သစ်တောများသည်လည်း လူတို့အတွက် မရှိမဖြစ်တော့ချေ။ ထိုကြောင့် သစ်တောများကို ကာကွယ် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်အုပ်ချုပ်ရန် ဆောင်ရွက်လာ ကြရလေသည်။ ထိုနောက်တွင် သစ်တောများကို ကာကွယ် ထိန်းသိမ်းရုံနှင့် မပြီးသေး။ သစ်ပင်များ သဘာဝ အလျောက် ပြန်ပေါက်ခြင်းနှင့် မလုံလောက်လျှင် တိုးတက်ပေါက်ပွါးစေဖို့ အကူအညီပေးရန်လိုအပ်ကြာင်း ကိုလည်း သိမြင်လာကြသည်။ ထိုကြောင့် သစ်တောအုပ်ချုပ်ရေးကို ဆောင်ရွက်လာကြပြီးလျှင် သစ်တော ဥပဒေများ ပြုလုပ်ခြင်း၊ ကြိုးဝိုင်းသစ်တောများ ပြုလုပ်ခြင်း၊ သစ်တော စိုက်ပျိုး ပြုစုခြင်းတို့ ကိုလည်း လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြလေသည်။

သစ်ပင်များသည အသုံးချနိုင်သည့်အရွယ်ရောက်အောင် နှစ်ပေါင်း ၆ဝမှ ၁၅ဝခန့်အထိ ကြာ မြင့်သဖြင့် ယင်းတို့ကို ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရန် လိုအပ်သည်။ ကာကွယ်ရန် လိုအပ်သော သစ်တောများကို ကြိုးဝိုင်း သစ်တောဟူ၍ သတ်မှတ်ထားရသည်၊။ ကြိုးဝိုင်းသစ်တောဟူသည်မှာ သစ်တောထိန်းသိမ်း ရေးနှင့် အုပ်ချုပ်ရေးအတွက် လွယ်ကူစေရန် ကြိုးဝိုင်း နယ်နိမိတ်များတွင် အထစ်ကြီးများ ထစ်ထားခြင်း၊ အစိုးရတံဆိပ် ရိုက်နှိပ်ထားခြင်း၊ ကြော်ငြာပြား ကပ်ခြင်း၊ နယ်နိမိတ်တိုင်များ စိုက်ခြငိးတို့ဖြင့် အထင်အရှား နယ်နိမိတ်သတ်မှတ်ထားသော သစ်တောကို ခေါ်ဆိုသည်။ ကြိုးဝိုင်း သစ်တောများ အတွင်းမှ အပင်များကို ဆိုင်ရာအမိန့် တစ်စုံတစ်ရာ မရပဲ ထုတ်ယူခြင်း မပြုရန် ဥပဒေက တားမြစ်ထားလေသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ သစ်တောများအတွင်း အဖိုးတန်သစ်ရရှိသော ကျွန်း၊ ပျဉ်းကတိုး၊ ကညင်၊ သစ်ယာ၊ ပိတောက် စသည့် အပင်များကို ရွေးချယ်ထုတ်ယူပြီးလျှင် သဘာဝ မျိုးဆက်နည်း၊ ပဝတ္တိ မျိုးဆက်နည်းတို့ဖြင့် မျိုးမပြတ်အောင် ဆောင်ရွက်ရသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစ်ကြီး မဖြစ်မီက သဘာဝမျိုး ဆက်စိုက်ခင်းဧက ၆၈၅၄ဝနှင့် ပဝတ္တိ်မျိုးဆက်စိုက်ခင်းဧက ၁၃၈၆၈၈ အသီးသီးရှိခဲ့သော်လည်း စစ်ဘေးဒဏ်ကြောင့် များစွာ ပျက်စီးခဲ့ရသည်။

စိုက်ခင်းများတွင် မျိုးဆက်ခြင်းအောင်မြင်စေရန် အုပ်ဆိုင်း မိုးကာနေသော အပင်များကိုခုတ်လှဲ၍ လင်းဖွင့်ခြင်း၊ မျိုးဆက်ပင်များသန်စွမ်းအောင် ပင်ကျပ်နှုတ်ခြင်း၊ ရှင်းလင်းခြင်း၊ နွယ်ဖြတ်ခြင်း၊ ပေါင်းခုတ်ခြင်းများကို တော၏အခြေအနေအရ ဆောင်ရွက် ပေးခြင်းဖြင့် သစ်တော စိုက်ပျိုးပြုစုတည်ထောင်မှုကိုလည်း ပြုကြရလေသည်။ သစ်တော စိုက်ပျိုးပြုစုရေး၊ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး တို့၌ အောင်မြင်ထိရောက်စွာ ဆောင်ရွက်နိုင်ရန်၎င်း၊သစ်တောထွက်ပစ္စည်းများကို တန်ဖိုးရှိရှိနှင့် ပိုမိုထုတ်လုပ်နိုင်ရန်၎င်း သစ်တော သုတေသနဌာနဟူ၍လည်း ထားရှိရသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရှေးရှေးနှစ်ပေါင်းများစွာကပင် သစ်တောများမှ သစ်များ၊ အခြားသစ်တော ထွက်ပစ္စည်းများကို ထုတ်ယူသုံးစွဲခဲ့ကြသော်လည်း သစ်တောထိန်းသိမ်း ကာကွယ်ရေးကိုမူ မပြုခဲ့ကြပေ။ ခရစ်နှစ် ၁ရ၅၂ခု အလောင်းမင်းတရားလက် ထက်တွင် ကျွန်းပင်ကို'တော်ဝင်'ပင် ဟု ကြေငြာ ထိန်းသိမ်းခြင်း ပြုခဲ့၏။ သို့သော် သစ်တောများကို စံနစ်တကျ ထိန်းသိမ်းခြင်းကိုမူ နောင်မင်းအဆက် ဆက်လက်ထက်တို့တွင်လည်း ပြုခဲ့ဟန်မတူချေ။ မြန်မာနှင့်ဗြိတိသျှတို့ အချင်းများကာ စစ်ပွဲသုံးကြိမ် တိုက်၍ နောက်ဆုံးတွင် မြန်မာနိုင်ငံပါ အပ်လိုက်ရသော အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲများ ဖြစ်ရခြင်း၏ အကြောင်းတွင် သစ်တောများ၌ သစ်ခုတ်မှု၊ သစ်ထုတ်လုပ်မှုနှင့်စပ်လျဉ်း၍ မြန်မာနိုင်ငံ၌ တည်ထောင်ထားသော ဗြိတိသျှတို့၏ ဘုံဘေဘားမား သစ်ကုမ္ပဏီနှင့် မြန်မာဘုရင် အစိုးရတို့ အငြင်းပွားမှုများသည်လည်း အချက်တစ်ရပ်အဖြစ် ပါဝင်ခဲ့လေသည်။

ဗြိတိသျှတို့သည် ရခိုင်ပြည် နှင့် တနင်္သာရီကို ၁၈၂၆ခုနှစ်တွင် သိမ်းပိုက်ပြီးနောက်မှစ၍ကျွန်းပင်များကိုခုတ်လှဲ ထုတ်သုံးခဲ့သည်။ ထိုအခါ ကျွန်းပင်များကို စံနစ်တကျ ခုတ်ယူခြင်းမပြုက ကျွန်းတောများပျက်စီးသည်ကို တွေ့ရှိလာကြသဖြင့် ၁၈၅၆ခုနှစ်မှ စ၍ သစ်တောများကို စည်းကမ်းတကျ အုပ်ချုပ်ရန် အုတ်မြစ်ချခဲ့သည်။ အဖိုးတန်သစ်များထုတ်ယူရေး ဥပဒေကို ၁၉ဝ၂ခုနှစ်တွင် ရေးဆွဲခဲ့ကြလေသည်။

လူသားတို့သည် ဥပဒေဖြင့်ထိန်းသိမ်းမှုမရှိက သစ်တောများ၏အဆိုးရွားဆုံးသောရန်သူများဖြစ်ကြပေသည်။ စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့ သစ်တောများကို ခုတ်လှဲခြင်းဖြင့် သစ်တောများကို ပြုန်းစေသည်သာမက တိုက်ရိုက်သော်၎င်း၊ သွယ်ဝိုက်၍သော်၎င်း၊ အခြားနည်းအမျိုးမျိုးဖြင့်လည်း သစ်တောများကို ဖျက်စီး နေကြလေသေးသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၌ ရွှေ့ပြောင်းတောင်ယာစိုက်ပျိုးခြင်း၊ ထုံးနှင့်မီးသွေးဖုတ်ခြင်း၊ အိမ်သုံးထင်းခုတ်ခြင်း၊ တိရစ္ဆာန် ထိန်းကျောင်းမှု များပြားခြင်း တို့ကြောင့်လည်း သစ်တောများ ပြုန်းတီးခဲ့ရသည်။ ထုံး ဖုတ်ခြင်း၊ မီးသွေးဖုတ်ခြင်း စသည့်လုပ်ငန်းများအတွက်၎င်း၊ အိမ်သုံးအတွက်၎င်း ထင်းအမြောက် အများကိုအသုံးပြုကြရာ ထင်းရရန်အတွက် သစ်ပင်များကို စည်းကမ်းမဲ့ ထုတ်ထွင်ကြလေသည်။ နှစ် ကာလကြာမြင့်စွာ အချိန်ယူ၍ ပေါက်ရောက်ခဲ့ရသော သစ်ပင်များသည် တစ်ရက်နှစ်ရက်အတွင်း ပျက်စီးကြရသည်။

ထင်းခုတ်ယူသူတို့သည် အရွယ်မရင့်သေးသော အပင်များကိုခုတ်ခြင်း၊ အချို့အပင် များကို အမြစ်ပါတူးခြင်းပြုကြသောကြောင့် သစ်ပင်များတစ်ဖန်ပြန်ပေါက်ရန် ခဲယဉ်း သွားလေသည်။ ထို ကြောင့်ပင် မြန်မာနိုင်ငံအလယ်ပိုင်း မိုးပါးရေရှားရပ်ဝန်းသည် တဖြည်းဖြည်း သဲကန္တာရ ဆန်လာ၍ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ထိုနည်းများကြောင့် သစ်တောများ ပြုန်းလာသည်။ သစ်တောမရှိသော် မြေဆီလွှာ တိုက်စားမှု များပြားလာသဖြင့် ဧက သိန်းသန်း မျှသော မြေများ မြေဩဇာခေါင်းပါး၍ မြေပျက်များ ဖြစ်ကုန်ရလေသည်။ ထိုပြင် ကျွဲနွားတိရစ္ဆာန်များကို သစ်တောများအတွင်း ထိန်းကျောင်းသည့်အခါ တိရစ္ဆာန်များက သစ်ပင်အကိုင်း အခက်များကို စားခြင်း၊ အခေါက်များကို ကိုက်ဖဲ့ခြင်း၊ တိုးဝှေ့သွားခြင်းတို့ကြောင့်လည်း သစ်ပင်များ သေကြေပျက်စီးကြရလေသည်။

ယင်းသို့ လူတို့၏ မြော်ခေါ်ထောက်ထားမှု ကင်းမဲ့ခြင်းတို့ကြောင့် သစ်တောများ ပျက်ပြုန်းရ သည့်ပြင်၊ တောမီးလောင်ခြင်း၊ ပိုးကျခြင်း၊ သစ်ပင်ရောဂါကျရောက်ခြင်း၊ ခြုံနွယ်ပိတ်ပေါင်းထူထပ်ခြင်း တို့ကြောင့်လည်း သစ်တောများပျက်စီးကြရလေသည်။ တောမီးလောင်ခြင်းသည် သစ်တောများအကြီးအကျယ် ပျက်စီးစေနိုင်သော အကြောင်းတရပ် ဖြစ်သည်။

သစ်တောအတွင်း လေတိုက်ခတ်သဖြင့် သစ်ပင်တပင်နှင့်တပင်၊ဝါးတလုံးနှင့်တလုံး ပွတ်တိုက် ရာမှ မီးပွင့်၍ မီးထတောက်ကာ တောမီးလောင်တတ်သည်။ သို့သော် ယင်းသို့သော သဘာဝကြောင့် မီးလောင်ရခြင်းမှာ နည်းပါးသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် များသောအားဖြင့် သစ်တော အနီးအနားပတ်ဝန်း ကျင်တွင် နေထိုင်သူများ၏ ပေါ့ဆမှုနှင့် နွေဦးပေါက်တွင် တောင်ရာ စိုက်ပျိုးရန်အတွက် မြေယာကွက် ရရန် သစ်တောများရှင်းလင်းမီးရှို့ခြင်း၊ အမဲလိုက်ရာတွင် မီးရှို့၍ ခြောက်လှန့်ခြင်းများမှ ကူးစက် လောင်ကျွမ်းမှု များပြားလေသည်။နွေရာသီသို့ ကူးလာလျှင် သစ်တောတွင်းမှ သစ်ပင်များ အရွက်ကြွေ၍ သစ်ပင်များသည်လည်း ခြောက်သွေ့သောအပိုင်းသို့ ကူးပြောင်းနေချိန် ဖြစ်ပေရာ မီးပွားကျရုံဖြင့်မီးလောင် နိုင်သည်။သစ်တောများမီးလောင်လျှင် ပျိုးပင်များ၊ အပင်ပျိုများ အဖိုးတန်အရွယ်သင့် အပင်များပါ မကျန် မီးသင့်ပျက်စီးကြရာ ထိုနေရာတွင် သစ်တောများ မျိုးဆက်ပင်ပြတ်သွားနိုင်လေသည်။အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် တောမီးလောင်သဖြင့် တစ်နှစ်တစ်နှစ်တွင် အိမ်ခြေ ၈၆ဝဝဝခန့် ကို တည်ဆောက်နိုင်သော သစ်များ ဆုံးရှုံးရလေသည်။ ထိုကြောင့် တောမီးလောင်ခြင်းကို ကာကွယ်ငြိမ်းသတ်နိုင်ရန် ကြီးကြီး ကျယ်ကျယ် စီစဉ် ထားရှိလေသည်။

ပိုးကျခြင်းကြောင့်လည်း သစ်တောများပျက်စီးကြရာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် တနှစ်လျှင် ဒေါ်လာ သန်း၁ဝဝမှ ၂ဝဝ အတွင်းရှိသော သစ်များပျက်စီးရသည်။ အချို့ပိုးများသည် အဖူးအညွန့်တို့ ကို စားသည်။ အချို့ပိုးများသည် အခေါက်နှင့် ပင်စည်ကိုလှိုက်၍စားသည်။ အချို့ပိုးများသည် ပင်စည်ကို ဝိုက်ပတ်၍စားရာ သစ်ရည်ပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်း ပျက်စီးသဖြင့် အပင် သေလေသည်။ သစ်ပင်ကို သင်းသတ် သကဲ့သို့ပေတည်း။

သစ်ပင်ရောဂါများကြောင့်လည်း သစ်ပင်များသေကြေသည်။ များသောအားဖြင့် သစ်ပင်များတွင် ဖြစ်ပွါးလေ့ ရှိသော ရောဂါတစ်မျိုးမှာ မှိုစွဲခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုပြင် သစ်များအတွင်း ချုံနွယ်ပိတ်ပေါင်းများ ထူထပ်လျှင် သစ်ပင်များ ရှင်သန်ကြီးထွားရေးကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေကာ သစ်တောများကို တစ်တစ်စ ပျက်စီးစေလေသည်။ လေသည် သစ်တောများ၏ ကြီးကျယ်သောရန်သူကား မဟုတ်ပေ။ လေမုန်တိုင်းဒာဏ်ကြောင့် သစ်တောတစ်ခုလုံး ကျိုးပဲ့ပျက်စီးခြင်းကို ရံဖန်ရံခါ တွေ့ရှိရသော်လည်း များသောအားဖြင့် လေပြင်းတိုက်ခတ်သဖြင့် လဲကျအမြစ်ပြုတ်ရသော အပင်များသည် မသန်စွမ်းသော အပင်အို အပင်နာများသာ ဖြစ်ကြသည်။

ထိုအပင်များလဲကျသဖြင့် သစ်တောအတွင်းရှိ အခြားသစ်ပင်များမှာ အလင်းရောင်နှင့် လေကို ပိုမိုရရှိနိုင် သေးသည်။ သစ်ပင်များ၏ ကြောက်စရာရန်သူတစ်ပါးကား မိုးကြိုးဖြစ်သည်။ မိုးကြိုး ထိသောအပင်သည် ပြန်၍ မရှင်သန်နိုင်တော့ဘဲ ထိုအပင်သာလျှင် မီးလောင်သည်သာမက အခြား အပင်များကိုပါ ကူးစက် လောင်ကျွမ်းနိုင်လေသည်။သစ်တောများသည် စပါးသီးနှံတို့ကဲ့သို့ တစ်နှစ်တစ်ကြိမ် အသစ်အသစ် စိုက်ပျိုးပြုစုရသည်မဟုတ် ပဲ သစ်တောထွက် ပစ္စည်းများမှ ဆိုင်ရာတိုင်းပြည် နိုင်ငံများအတွက် နှစ်စဉ် ဝင်ငွေမှန်မှန်ရရှိနိုင်စေ သဖြင့် သစ်တောများ အလဟဿ မပြုန်းတီး မပျက်စီးရလေအောင် စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းရန် လို အပ်ပေသည်။ သစ်တောတစ်ခု ပြန်လည်ထူထောင်ရန်မှာ အနှစ် ၆ဝမှ ၁၅ဝ အထိ ရှည်ကြာ သော်လည်း ဖျက်ဆီးခုတ်လှဲရန်မှာ တစ်ရက်နှစ်ရက်မျှသာ ကြာ၍ မှားယွင်းစွာခုတ်လှဲမိပါက ဆွေစဉ်မျိုးဆက်အထိ အကျိုးယုတ်မှုကို ဖြစ်စေနိုင်သဖြင့် သစ်တောကာကွယ်ထိန်းသိမ်းရေးမှာ အထူးလိုအပ်လှပေသည်။ [2]

1. Forest Land Area။ FAOSTAT။ World Bank (12 February 2014)။
2. မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၃)