အဲလ်ဖရက် နိုဘယ်

အဲလ်ဖရက် ဘနာ့ဒ် နိုဘယ် (Alfred Bernhard Nobel) (၁၈၃၃ - ၁၈၉၆) သည် ဆွီဒစ်လူမျိုး ဓာတုဗေဒပညာရှင် တစ်ဦးဖြစ်သည်။ ကုန်ပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်သူအဖြစ် လည်းကောင်း၊ ဒိုင်းနမိုက် (ယမ်းဘီလူး) ကို တီထွင်သူ ပညာရှင်အဖြစ် လည်းကောင်း၊ နိုဗယ်ဆုများ၏ ဒါနရှင်အဖြစ် လည်းကောင်း ကျော်ကြားသူဖြစ်သည်။

အဲလ်ဖရက် နိုဘယ် Alfred Nobel
မွေးဖွား	(1833-10-21)၂၁ အောက်တိုဘာ၊ ၁၈၃၃ စတော့ဟုမ်း  ဆွီဒင်
ကွယ်လွန်	၁၀ ဒီဇင်ဘာ၊ ၁၈၉၆(1896-12-10) (အသက် ၆၃) ဆန်ရီမို , အီတလီ
ထာဝရ နားခိုရာနေရာ	Norra begravningsplatsen, စတော့ခ်ဟုမ်းမြို့
အလုပ်အကိုင်	ဓာတုဗေဒပညာရှင်, အင်ဂျင်နီယာ, innovator, armaments manufacturer and inventor.
ကျော်ကြားမှုအရင်းခံ	ဒိုင်းနမိုက်အား တီထွင်ခြင်း, နိုဗယ်ဆု
လက်မှတ်

နိုဘယ်အား စတော့ခ်ဟုမ်းမြို့၌ ၁၈၃၃ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ဖွားမြင်သည်။ ဖခင်ဖြစ်သူသည် တီထွင်တတ်သူ ပညာရှင်တစ်ဦးဖြစ်သည်။ နိုဘယ်သည် စိန်ပီတာစဘတ်မြို့၌ ပညာသင်ကြားခဲ့ပြီးနောက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ သွားရောက်၍ နာမည်ကျော် အင်ဂျင်နီယာကြီး အဲရစ်ကဆန်ထံ၌ အင်ဂျင်နီယာ အတတ်ကို သင်ယူခဲ့သည်။

ထိုနောက်တွင် စိန်ပီတာစဘတ်မြို့သို့ ပြန်လာကာ မိမိဖခင်၏ လုပ်ငန်းကို ကူညီယင်း နိုက်ထရို ဂလစ်ဆရင်းကို စမ်းသပ် လုပ်ကိုင်ကြည့်ရာ အောင်မြင်ခဲ့သဖြင့် ပထမဦးစွာ နိုက်ထရို ဂလစ်ဆရင်း ထုတ်လုပ်သော စက်ရုံတစ်ခုကို ဆွီဒင်နိုင်ငံတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ သို့သော် မျှော်လင့်ထားသည့်အတိုင်း ဘေးကင်းစွာဖြင့် အသုံးမပြုနိုင်ပဲ ပေါက်ကွဲမှုများ မကြာခဏ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

တစ်ကြိမ်တွင် အလုပ်ရုံအတွင်း၌ ပေါက်ကွဲမှု မတော်တဆ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ သူ၏ညီမှာ သေဆုံးသွား၍ ဖခင်ကြီးမှာလည်း မစွမ်းမသန် ဖြစ်ခဲ့ရလေသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ၁၈၆၇ ခုနှစ်၌ သူသည် နိုက်ထရို ဂလစ်ဆရင်းကို အခြားပစ္စည်းတစ်ခုနှင့် ပေါင်းစပ်ကြည့်ရာ ဘေးကင်းစိတ်ချစွာ ကိုင်တွယ်နိုင်သည်ကို တွေ့ရပြီး ဒိုင်းနမိုက်ဟု အမည်ပေးခဲ့သည်။

ဤတွင် နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း သူသည် ဒိုင်းနမိုက်လုပ်ငန်းနှင့် ကြီးပွားလာခဲ့ရာ ကမ္ဘာတွင် အကြွယ်ဝဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်များအနက် တစ်ဦး အပါအဝင်ဖြစ်လာသည်။ ကမ္ဘာအနှံ့အပြား၌ ဒိုင်းနမိုက်စက်ရုံများနှင့် ခဲယမ်းမီးကျောက်စက်ရုံများကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ဓာတ်ချက်ကော်ဖတ်၊ ပိုးတုနှင့် အခြားကုန်ပစ္စည်း အမျိုးမျိုးကိုလည်း စမ်းသပ်ပြုလုပ်၍ အောင်မြင်ခဲ့သည်။

သို့သော် သူသည် ဒိုင်းနမိုက်တီထွင်မိသည့်အတွက် စိတ်မချမ်းမသာ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။ သူ၏ ညီ၊ ဖခင်နှင့်တကွ လူပေါင်းများစွာအား အန္တရာယ်ဖြစ်စေသည့် ပစ္စည်းကို ပြုလုပ်မိသောကြောင့် သူ့တွင် အပြစ်ရှိသည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။ တီထွင်စဉ်ကမူ ငြိမ်းချမ်းစွာ စားသောက်နေထိုင်မှုအတွက် လူသုံးပစ္စည်း တစ်ခုအဖြစ် ရည်စူးခဲ့သော်လည်း နောင်အခါ စစ်ပွဲများ၌ ဒိုင်းနမိုက်ကို အသုံးပြုနေကြသဖြင့် မနှစ်မြို့ခြင်း ဖြစ်ရလေသည်။

ထို့ကြောင့်ပင် သူ၏ သေတမ်းစာ၌ ရန်ပုံငွေဒေါ်လာပေါင်း ၉ သန်းခန့်ကို သီးသန့်ထား၍ နှစ်စဉ် ကမ္ဘာ့ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ကြိုးပမ်းသူ၊ ထူးချွန်သော စာရေးဆရာ၊ ရူပဗေဒတွင် ရှာဖွေတီထွင်နိုင်သူ၊ ဓာတုဗေဒတွင် ရှာဖွေတီထွင်နိုင်သူ၊ ဆေးပညာ သို့မဟုတ် ဖီဇီဩလိုဂျီတွင် ရှာဖွေတီထွင်နိုင်သူများအား ဆုချီးမြှင့်ရန် လျာထားခဲ့သည်။

အဲလ်ဖရက် နိုဘယ်သည် ၁၈၉၆ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် အီတလီနိုင်ငံ ဆန်ရီမိုမြို့၌ ကွယ်လွန်လေသည်။