မက်ဂနိစ်

မက်ဂနိစ် သည် အက်တမ် နံပါတ် ၂၅ ရှိပြီး သင်္ကေတ Mn ဖြင့်ဖော်ပြသော ဓာတုဗေဒ ဒြပ်စင်ဖြစ်သည်။ ယင်းအား လွတ်လပ်သော ဒြပ်စင်အဖြစ် သဘာဝအတိုင်း မတွေ့ရပေ။ တခါတရံတွင်းထွက်ပစ္စည်းများ၌ သံနှင့်ရောနှောကာ တွေ့ရလေ့ရှိသည်။ မက်ဂနိစ်သည် စက်မှုသုံး သံမဏိများထုတ်လုပ်ရတွင် အသုံးချသည့် သံသတ္တုတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ သမိုင်းအားဖြင့်ဆိုလျင် မက်ဂနိစ်သည် ဂရိနိုင်ငံ Magnesia မြို့ဒေသရှိ အနက်ရောင်တွင်းထွက်ပစ္စည်းများကို အစွဲပြု၍ ခေါ်ဆိုခြင်းဖြစ်သည်။ မက်ဂနိစ်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို သွပ်ကာဗွန်နှင့် အယ်ကာလိုင်း ဘက်ထရီများတွင် ကတ်သုပ်အဖြစ် အသုံးပြုသည်။

မက်ဂနိစ်,  ₂₅Mn

ယေဘုယျ ဂုဏ်သတ္တိများ
အမည်၊ သင်္ကေတ	မက်ဂနိစ်, Mn
အဆင်း	silvery metallic
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယားရှိ မက်ဂနိစ်
– ↑ Mn ↓ Tc ခရိုမီယမ် ← မက်ဂနိစ် → သံ (သတ္တု)
အက်တမ် အမှတ်စဉ် (Z)	25
အုပ်စု၊ ဘလော့	group 7, d-block
ဒြပ်စင်အလှည့်ကျဇယား	period 4
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ	transition metal
စံ အက်တောမစ် အလေးချိန် (Ar)
အီလက်ထရွန် ပြုပြင်မှု	[Ar] 3d5 4s2
အခွံတစ်ခုလျင် အီလက်ထရွန်ပါဝင်မှု	2, 8, 13, 2
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဂုဏ်သတ္တိများ
ဖေ့စ်	အစိုင်အခဲ
အရည်ပျော်မှတ်	1519 K ​(1246 °C, ​2275 °F)
အရည်ဆူမှတ်	2334 K ​(2061 °C, ​3742 °F)
သိပ်သည်းမှု (အခန်းအပူချိန်)	7.21 g/cm3
5.95 g/cm3
ဖျူးရှင်းအပူ	12.91 kJ/mol
အငွေ့ပျံခြင်း အပူ	221 kJ/mol
မိုလာ အပူအင်အား	26.32 J/(mol·K)
ငွေ့ရည်ဖိအား P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1228 1347 1493 1691 1955 2333
အက်တောမစ် ဂုဏ်အင်များ
အောက်ဆိုဒ်ဒေးရှင်း အခြေနေ	7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, −1, −2, −3 ​acidic, basic or amphoteric; depending on the oxidation state
အီလက်ထရွန် ဆန့်ကျင်ဘက်ဓာတ်	Pauling scale: 1.55
အိုင်ယွန်းပြုခြင်းစွမ်းအင်	1st: 717.3 kJ/mol 2nd: 1509.0 kJ/mol 3rd: 3248 kJ/mol (more)
အက်တောမစ် အချင်းဝက်	empirical: 127 pm
ကိုဗေးလန့်အချင်းဝက်	Low spin: 139±5 pm High spin: 161±8 pm
Miscellanea
ပုံဆောင်ခဲ ဖွဲ့စည်းပုံ	​body-centered cubic (bcc)
အသံ၏အမြန်နှုန်း	5150 m/s (at 20 °C)
အပူ ပြန့်ကားမှု	21.7 µm/(m·K) (at 25 °C)
အပူစီးကူးမှု	7.81 W/(m·K)
လျှပ်စစ် ခုခံမှု	1.44 µΩ·m (at 20 °C)
သံလိုက်ဓာတ်	paramagnetic
သံလိုက် ထိတွေ့နိုင်မှု (χmol)	(α) +529.0·10−6 cm3/mol (293 K)[1]
Young's modulus	198 GPa
Bulk modulus	120 GPa
Mohs hardness	6.0
Brinell hardness	196 MPa
CAS Number	7439-96-5
သမိုင်းကြောင်း
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှု	Carl Wilhelm Scheele (1774)
ပထမဆုံး ခွဲထုတ်မှု	Johann Gottlieb Gahn (1774)
Most stable isotopes of မက်ဂနိစ်
iso NA သက်တမ်းဝက် DM DE (MeV) DP 52Mn syn 5.6 d ε – 52Cr β+ 0.575 52Cr γ 0.7, 0.9, 1.4 – 53Mn trace 3.74×106 y ε – 53Cr 54Mn syn 312.03 d ε 1.377 54Cr γ 0.834 – 55Mn 100% is stable with 30 neutrons