သီပေါနယ်

မြန်မာမင်းများလက်ထက်က သီပေါနယ်သည် အုန်းပေါင်ပြည်ဟု ထင်ရှားခဲ့၍ နောင်အခါ အုန်းပေါင်သီပေါ ဟူ၍ ခေါ်တွင်လာခဲ့ရာမှ နောက်ဆုံးတွင် အုန်းပေါင်အမည် ပျောက်၍ သီပေါဟူသော အမည်သည်သာလျှင်တွင်၍ကျန်လေတော့သည်။

သီပေါနယ်၏ အစပိုင်းသမိုင်းကိုလေ့လာသည့်အခါ အုန်းပေါင်ပြည်ကို တကောင်းအဘိရာဇာ၏သားတော်ငယ် ကံရာဇာငယ်၏အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော ဘိန္နကရာဇ်မင်းမျိုးတို့က စတင်တည်ထောင်သည်ဟု အုန်းပေါင်ရာဇဝင်၌ ဆိုသည်။ အုန်းပေါင်ရာဇဝင်အဆိုမှာ တကောင်းပြည့်ရှင် ဘိန္နကမင်း၏ ညီတော်ဘိန္နကရာဇ်သည် တရုတ်တို့ရန်ကြောင့် တကောင်းမှ ထွက်ပြေးလာပြီးနောက်တွင် မိုင်းမောပြည်ကို တည်ထောင်၍ ကမ္ဗောဇမိုင်းမောတိုင်းဟုခေါ်တွင်စေခဲ့ပြီးလျှင် ထိုမင်း၏ အဆက်အနွယ်တို့သည် မိုင်းမော၌ အစဉ်အဆက် စိုးမိုးခဲ့ကြသည်။

သီပေါနယ်တွင် သီပေါနယ်မှ၊ သုံးဆယ်၊ မိုင်းလုံနှင့် မိုင်းတုံဟူသော နယ်ငယ်လေးခုပါဝင်သည်။ သီပေါနယ်သည် ဂုတ်ထိပ်ချောက်ကြီးမှသည် သံလွင်မြစ်ကမ်းပေါ်ရှိ ကွမ်းလုံကူးတို့ဆိပ်တိုင်အောင် အရှေ့မှအနောက်ဘက်သို့တန်းလျက် ဖြစ်ပေါ်နေသော မြေလွှာပြတ်လွှဲကြောင်းတွင် တည်ရှိသဖြင့် ချိုင့်ဝှမ်းဖြစ်နေသည်။ ထိုကြောင့်သီပေါနယ်၏ မြေမျက်နှာပြင် တစ်ခုလုံးသည် ပျံ့ပျံ့ပျူးပျူးမရှိဘဲ တောင်စွယ် တောင်နှာမောင်းများလည်း များပြားလှပေသည်။ မြေနိမ့် မြေပြန့်ဟူ၍ သီပေါမြို့ပတ်ဝန်းကျင် ပြောင်ခေါင်းနှင့် နောင်ပိန်အနီးအနားရှိ မြစ်ဝှမ်းချောင်းဝှမ်းတို့၌သာ တွေ့ရလေသည်။

ဒုဋ္ဌဝတီဟူ၍လည်းကောင်း၊မြစ်ငယ်ဟူ၍လည်းကောင်းခေါ်ဆိုကြသော နမ္မတူမြစ်သည်သီပေါနယ်အတွင်း ဖြတ်သန်း စီးဆင်းသွားရာ တောင်ဘက်နယ်နိမိတ်တွင် ပေ ၂ဝဝဝ ခန့် နက်သောကမ်းပါးစောက်ကြီးများကိုဖြစ်ပေါ်စေသည်။ နမ္မတူမြစ်သည် နေရာများစွာ၌ ရေစီးလျှင်မြန်၍ မြစ်အတွင်း၌ ကျောက်ဆောင်ကျောက်တန်းများရှိသဖြင့် အချို့ နေရာများတွင်သာ လှေများဖြင့်သွားလာနိုင်လေသည်။ သို့သော် သီပေါမြို့အထက်နားမှ သစ်များမျှောချရန်မူအသုံးဝင်လေသည်။ သီပေါနယ်၏ မြောက်ဘက်ပိုင်းသည် တောင်ကုန်း ထူထပ်၍ ပေ ၆ဝဝဝ ကျော်မြင့်သော နေရာများစွာရှိသည်။ မိုင်းလုံနယ်အတွင်းရှိ လွယ်ပန်တောင်ထွတ်သည် ပေ ၆၈၄၈ မြင့်၍၊ လွယ်ဆည်တောင်ထွတ်သည် ပေ ၆၂ရဝ မြင့် လေသည်။

သီပေါနယ်၏ မြေမျက်နှာပြင်သည်ဆိုခဲ့သည့်အတိုင်း မြေလွှာပြတ်လွှဲကြောင်းတွင် တည်ရှိ၍ ချိုင့်ဝှမ်းကဲ့သို့ရှိနေသဖြင့် သံလွင်မြစ်ဝှမ်းမှလွဲလျှင် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် အပူအိုက်ဆုံးဒေသဖြစ်သည်။ ဧပြီလ အပူဆုံးအချိန်၌ ပျမ်းမျှ အပူချိန်ဖာရင်ဟိုက် ၉၆ ဒီဂရီအထိ တက်၍ ညဉ့်ဖက်တွင် ၆၅ ဒီဂရီအထိ ကျဆင်းတတ်ပြန်သည်။ ဆောင်းရာသီအခါ နေထွက်ပြီးနာရီအနည်းငယ်ကြာသည့်တိုင်အောင် မြူများဆိုင်းနေတတ်သည်။ သီပေါနယ်၏ မိုးရေချိန်ကိုအတိအကျ မသိရသော်လည်း မိုးရေချိန်လက်မ ၆ဝ ကျော်ရရှိသော လားရှိုးမြို့ထက် သီပေါမြို့က မိုးနည်းပါးသည်။ နွေရာသီ၌ အပူအအေးအလွန်ကွာခြားခြင်း၊ ဆောင်းရာသီ၍ မြူဆိုင်းတတ်ခြင်းကြောင့် သီပေါနယ်၏ ရာသီဥတုသည် ကျန်းမာရေးနှင့်မညီညွတ်ကြချေ။

သီပေါနယ်အတွင်း၌ နေထိုင်ကြသူအများစုမှာ ရှမ်းလူမျိုးများဖြစ်ပြီး သီပေါနယ်မရှိ၊ ကိုးတောင်ခရိုင်တွင် ပလောင်လူမျိုးများများပြား၍ မိုင်းလုံနယ်တောင်ကုန်းဒေသနှင့် မိုင်းတုံနယ်မြောက်ပိုင်း တောင်ကုန်းဒေသများ၌လည်း တွေ့ရသည်။ မိုင်းလုံနယ်ထဲတွင် တောင်သူရွာများ၊ ကချင် ရွာများလည်းရှိသည်။ သုံးဆယ်နယ်အတွင်း၌မူ ဓနုလူမျိုး များသည်လူများစုဖြစ်၍ မြန်မာလူမျိုးများလည်း အတော်အသင့် တွေ့ရသည်။ ဆန်စပါးစသော ကောက်ပဲသီးနှံစိုက် ပျိုးရေးသည် နယ်လူထု၏အဓိကလုပ်ငန်းဖြစ်လေသည်။

သီပေါနယ်တွင် အဓိကစိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်သော ကောက်ပဲသီးနှံမှာ ဆန်စပါးဖြစ်သည်။ ကုန်းမြင့်တောင်စောင်း များတွင်တောင်ယာစံနစ်ဖြင့် စိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြ၍ မြစ်ဝှမ်း မြေနိမ့်မြေပြန့်များတွင် ကန်သင်းဖို့၍စိုက်ပျိုးကြသည်။ သီပေါနယ်၌ အခြားစိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြသော ကောက်ပဲသီးနှံတို့မှာ နှမ်း၊ ဝါဂွမ်း၊ ချင်း၊ ကြက်သွန်၊ ပဲ အမျိုးမျိုးနှင့် ဟင်းသီးဟင်းရွက်များဖြစ်လေသည်။

ဆေးပေါ့လိပ်လုပ်ငန်းတွင် အသုံးပြုရသော သနပ်ဖက် ရရှိသည့် သနပ်ခြံများကို သီပေါအနောက်ခရိုင်၏တောင်ဘက်နယ်စပ်များ၌တွေ့ရှိရ၍ အရှေ့ခရိုင်အတွင်း၌လည်း အနည်းအကျဉ်းရှိလေသည်။ သို့သော်သုံးဆယ်နယ်မှထွက်သော သနပ်ဖက်များကပို၍ အမျိုးအစားကောင်းလေသည်။ သီပေါမြို့၏အနောက်ဘက် ကိုးတောင်နှင့် မိုင်းလုံနယ်တောင်ကုန်းထူထပ်သောဒေသများတွင် ပလောင်လူမျိုးများသည် လက်ဖက်ပင်များကိုစိုက်ပျိုးလုပ်ကိုင်ကြ၍ သီပေါနယ်တွင် လက်ဖက်လုပ်ငန်းသည် အတော်အသင့် ဖွံ့ဖြိုးလေသည်။

သီပေါနယ်အတွင်း ကျွန်းတောဧရိယာ ၁၈၁ စတုရန်းမိုင်ရှိခဲ့ရာ ကိုင်းကြီးသစ်တောကြိုးဝိုင်းသည် အကြီးဆုံးဖြစ်၍ ၁၂၁ စတုရန်းမိုင်ရှိသည်။ နမ္မတူကြိုးဝိုင်းသည် စတုရန်းမိုင် ၅ဝ ခန့်သာရှိသည်။ ဘုံဘေဘားမားထရိတ် ဒင်ကုမ္ပဏီသည် ထိုသစ်တောကြီးများမှ သစ်ထုတ်ရေးကို လုပ်ကိုင်ခဲ့ရာ အရွယ်သင့်ကျွန်းပင်များ အတော်နည်းပါးသွားခဲ့လေသည်။

မိုင်းတုံနယ်တွင် ထင်းရှူးတောကြီးများရှိ၍ ကိုးတောင်နှင့် မိုင်းလုံတောင်ကုန်းများတွင်လည်း ထင်းရှူးတော အနည်းငယ်တွေ့ရသည်။ သစ်ချ၊ ဝေသိန္ဒီနှင့်အင်ကြင်းပင်များလည်း ပေါက်ရောက်၍ သစ်စေးပင်များကို မိုင်းလုံတောင် ပိုင်း၌ များသောအားဖြင့်တွေ့ရလေသည်။

သီပေါနယ်၏ တွင်းထွက်သတ္တုများအနက် ကျောက်မီးသွေးကို သီပေါအရှေ့ခရိုင်နှင့်သီပေါမြို့၏ တောင်ဘက်ရှိ အရပ်ဒေသများတွင်လည်းကောင်း၊ သုံးဆယ်နယ်အတွင်း၌လည်းကောင်း၊ မိုင်းလုံမြို့ အနီးတွင်လည်းကောင်း တွေ့ရှိရ၍ အတော်အသင့် အသုံးပြုနိုင်သောအမျိုးအစားဖြစ်သည်။ ကြွပ်ခေါ် သတ္တု တစ်မျိုးကို မိုင်းလုံမြို့၏ မြောက်ဘက်၌တူးဖေါ်ရရှိသည်။ ဘော်ကြိုရွာအနီးတွင် ဆားတွင်းများရှိရာ ထိုဆားတွင်းများကို လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း ၅ဝဝ ကျော် ၆ဝဝ နီးပါးခန့်မှစ၍ လုပ်ကိုင်ခဲ့သောလည်း ထွက်တုန်းထွက်ဆဲပင်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဘော်ကြိုဆားသည် အခါးအရသာပါသဖြင့် အခြားဆားများရနိုင်သောအရပ်ဒေသများတွင် ဘော်ကြိုဆား သည်အရောင်းမသွက်ပေ။

သီပေါနယ်၏ အခြားလုပ်ငန်းများမှာ အိမ်တွင်းမှု လုပ်ငန်းအနေဖြင့်လုပ်ကိုင်ကြသော ဖျင်ဖြူ ဖျင်နီယက်လုပ်ခြင်း၊ မိုင်းကိုင်စက္ကူပြုလုပ်ခြင်း၊ တောင်းများ၊ ခြင်းများ ရက်လုပ်ခြင်းစသည်တို့ဖြစ်ကြလေသည်။ကူးသန်းသွားလာရေးနှင့်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးတွင် မီးရထားလမ်းများနှင့်မော်တော်ကားလမ်းများကိုအသုံးပြုကြသည်။ မန္တလေး-လားရှိုး ရထားလမ်းသည် သီပေါနယ်ကို ဖြတ်သန်းသွားသည်။ မန္တလေးမှသီပေါအထိ မီးရထားလမ်းအားဖြင့် မိုင် ၁၃ဝ ကွာဝေးသည်။ မန္တလေး-လားရှိုး မော်တော်ကားလမ်းသည်လည်း သီပေါမြို့ကိုဖြတ်သန်း သွားရာ မန္တလေးမှသီပေါအထိ မော်တော်ကားလမ်းအားဖြင့် ၁၂၉ မိုင် ဝေးကွာလေသည်။ ဆိုခဲ့သောမီးရထားလမ်းနှင့် မော်တော်ကားလမ်းတို့ဖြင့် သီပေါနယ်သည်ပြည်မနှင့်ဆက်သွယ်ရလေသည်။ ထိုပြင်ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းနှင့်တောင်ပိုင်းကို ဆက်သွယ်ထားသော မော်တော်ကားလမ်းမှာ သီပေါ-လွိုင်လင် မော်တော်ကားလမ်း ၁၅ရ မိုင်နှင့်၊ သီပေါ-ကျေးသီးမန်စံ၊ ကျိုင်းတုံ-ယိုးဒယား နယ်စပ်မော်တော်ကားလမ်း ၃၈၂ မိုင်တို့ဖြစ်သည်။ သီပေါ- နမ္မတူ၄၂ မိုင်လမ်းခွဲလည်းရှိသေးသည်။

သီပေါနယ်တွင်ရှိသော ဘော်ကြိုဘုရားပွဲသည် ရှမ်းပြည်နယ် တစ်ခုလုံးတွင်သာမက မြန်မာပြည်မဘက်၌ ပါကျော်ကြားခဲ့သည်။ နှစ်စဉ်တပေါင်းလ၌ ကျင်းပသော ထိုဘုရားပွဲတော်၌ ယခင်ကလောင်းကစားပွဲများ အလွန်ကြီးကျယ်သည်ကိုအကြောင်းပြု၍ ကျော်ကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်လေသည်။[2]

• သီပေါရာဇဝင်

1. Shan and Karenni States of Burma
2. မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၃)