စူဠဝါ

စူဠဝါ (ပါဠိ: စူဠဝဂ္ဂ; Culavagga) သည် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာရှိ ဝိနည်းငါးကျမ်းထဲမှ စတုတ္ထမြောက်ကျမ်းစာဖြစ်သည်။[1] ဝိနည်းပိဋကတ်ကို သင်္ဂါယနာတင်သောပုံစံဖြင့် ဘိက္ခုဝိဘင်း ၊ ဘိက္ခုနီဝိဘင်း ၊ မဟာဝဂ် ၊ စူဠဝဂ် ၊ ပရိဝါ ဟူ၍ ပိုင်းခြားပြီး ကျမ်းစာအနေဖြင့် ပါရာဇိကဏ် ၊ ပါစိတ် ၊ မဟာဝဂ် ၊ စူဠဝဂ် ၊ ပရိဝါ ဟူ၍ ပိုင်းခြားထားကြသည်။[2]

စူဠဝဂ္ဂပါဠိတော် (သို့) စူဠဝဂ်ပါဠိတော် (သို့) စူဠဝါကျမ်းစာတွင် သံဃကမ္မဟု သိရှိကြသော သံဃအဖွဲ့အစည်းနှင့်ပတ်သက်သော လုပ်ဆောင်ချက်များအတွက် ဝိနည်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းဥပဒေများကို ဖော်ပြထားလေသည်။[3] ဝဂ် (သို့) အပိုင်းအားဖြင့် ၁၂ ပိုင်းပါရှိသည်။[1] စူဠဝါကို စူဠဝါ ခန္ဓက (ငယ်သော၊ တိုသော သုတ်များပေါင်းစု၍ ဟောထားသောကျမ်း) ဟူလည်း ခေါ်ဆိုနိုင်သည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် ဝိနည်းမဟာဝါတွင် ခန္ဓက (၁၀) ပါးဖြင့် ဖွဲ့စည်း၍ စူဠဝါတွင် နောက်ထပ် ခန္ဓက (၁၂) ဖြင့် ဖွဲ့သည်းထားသောကြောင့် ဖြစ်၏ ။

သေးငယ်သော အဆုံးအမကျမ်းဖြစ်သည့် အားလျော်စွာ အထွေထွေစည်းကမ်းများစွာကို ဖော်ပြထားရာ သပိတ်မှောက်ခြင်း၊ သပိတ်လှန်ခြင်း၊ အာဂန္တုကကျင့်ဝတ်၊ ခရီးသွားရဟန်းကျင့်ဝတ်များပါသကဲ့သို့ အချို့သော အရေးကြီးသည့် ထုတ်ပြန်ထားသော စည်းမျဉ်းများကိုလည်း တွေ့ရှိရာ ဥပမာအနေဖြင့် အဓိကရုဏ်း၊ ပဋိပက္ခ၊ အချင်းများမှုဖြစ်စေသော ရဟန်းများ၊ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာကို ပုတ်ခတ်ပြောဆိုသော ရဟန်းများ ကို မည်သို့ဆောင်ရွက်အရေးယူရပုံ တဇ္ဇနိယကံနှင့်ပတ်သတ်သော တရားများ ၊ ဒေဝဒတ်၊ အဇာတသတ်၊ ပကာသနိယကံအကြောင်း စသည်များလည်း ပါဝင်သည်။ ထို့အပြင် မဟာပဇာပတိ ဂေါတမီတို့ ဘိက္ခုနီအဖြစ် ဝင်ရောက်ပုံများလည်း ဖော်ပြထားကာ နောက်ဆုံးနှစ်ပိုင်း၌ ဝေသာလီပြည်ရှိ ရဟန်းများ၊ အဓိကရုဏ်းနှင့် ရာဇဂြိုဟ်တွင် ကျင်းပသော ပထသံဃအစည်းအဝေး၊ ဝေသာလီတွင် ကျင်းပသော ပထသံဃအစည်းအဝေး အသေးစိတ်များ စသောအကြောင်းအရာများလည်း ထည့်သွင်းဖွဲ့စည်းထားသည်။[1][4]