ဇာတာ

ဇာတာမှာ မြန်မာလူမျိုးများတွင် ရှေးအစဉ်အလာကစ၍ လောကီဗေဒင်ကျမ်းများအရ မွေးဖွားသော နှစ်၊ လ၊ ရက်၊ အချိန်နာရီများနှင့် ထိုအချိန်တွင် ဂြိုဟ်ခွင်တည်နေပုံကို မှတ်သားထားသော အမှတ်အသားပင်ဖြစ်သည်။ ထိုအမှတ်အသားမျိုးကို ထန်းဖူးလွှာ၊ ပေဖူးလွှာများပေါ်တွင်ဖြစ်စေ၊ ဆင်စွယ်ပြား၊ ရွှေပြား၊ ငွေပြား၊ ကြေးပြားစသည်တို့အပေါ်တွင်ဖြစ်စေ ရေးမှတ်စွဲဆောင် ထားလေ့ရှိသည်။ အများအားဖြင့် ထန်းဖူးများပေါ်တွင် ရေးသားသည်ကများသည်။ ဇာတာကို နက္ခတ်ဗေဒင်ပညာတတ်ကျွမ်းသူများကသာ ရေးသားနိုင်စွမ်းသည်။

ဇာတာကို ပြုလုပ်စီမံရာတွင် လိုက်နာအပ်သော သတ်မှတ်ချက်များလည်း ရှိသည်။ ထန်းဖူးလွှာများကို ခိုင်ခံ့အောင်အလွှာ များထပ်၍ ချုပ်ရာ၌ အလွှာအရေအတွက်သည် ၇ လွှာ၊ (မ အရေအတွက်ရှိရသည်။) မလျော့ မပိုရချေ။ အဖျားနှစ်ဘက်တွင် တုံးတိမဖြတ်ရဘဲ၊ မူလထန်းဖူးထွက်စကဲ့သို့ အလယ်တွင် စုချွန်းစေလျက် အညွန့်အတက်လူစေသော မင်္ဂလာနိမိတ်ကိုယူ၍ ပုံပြုရသည်။ အဖျားနှစ်ဘက်တွင် ကြိုးဖြင့် အတိုတစ်ကြောင်း၊ အရှည်တစ်ကြောင်း နှစ်ကြောင်းစီ ဖိချုပ်ထားရသည်။ ဇာတာ၏ အပေါ်ဖက်လွှာတွင် ဂြိုဟ်ခွင်နှင့် အချိန်ဇယားကို ရေးမှတ်၍ အောက်ဖက်လွှာတွင် စာဖြင့် အချိန်နာရီနှင့် အမည်တို့ကို ရေးမှတ်ရသည်။

ဇာတာ၏ အပေါ်ဖက်လွှာတွင် လက်ဝဲဖက်၌ စက်ဝိုင်းစည်းသုံးရစ်ဝိုင်း၍ ဖွားချိန် ဂြိုဟ်ခွင်များကို ဇယားချ၍ရေးရသည်။ စက်ဝိုင်း တစ်ထပ် တစ်ထပ်အကြားတွင် နတ်ကြီး ၄ ပါး၊ မြတ်စွာဘုရားဖြစ်တော်ပေါင်း စသော အမှတ်သင်္ချာဂဏန်း များကို ရေးသွင်းနိုင်သည်။ စည်းသုံးရစ်၏ အပြင်တွင် ဇယားကွက်များချ၍၊ ဇာတာရှင်၏ မွေးနေ့၊ မွေးနံနှင့် မိတ်ဖက်ဖြစ် သော မွေးနံဂဏန်းများကို မိတ်သင်္ဂဟပေါများစေရန် နိမိတ်အလို့ငှာ ထည့်သွင်းရေးသားရသည်။

အလယ်တွင် အဓိပတိတိုင်ဟူ၍ ပြာသာဒ်သဏ္ဌာန်တိုင်ကိုရေးသွင်းရသည်။ တိုင်၏ပတ်လည်တွင် လှပသောပန်းများ ရေးခြယ်နိုင်သည်။ တိုင်အောက်ခြေကွက်လပ်၌ကား၊ မွေးနံသင့် ဂြိုဟ်စီးအရုပ်၊ တနင်္ဂနွေဂဠုန်၊ တနင်္လာကျား စသည်တို့ကိုဖြစ်စေ၊ သာမန်ပန်းခက်ကိုဖြစ်စေ ရေးသွင်းနိုင်သည်။ လကျာ်ဖက်တွင်မူ၊ တိုင်ဆယ်ပါးနက္ခတ်စဉ်နှင့် ရာသီများကို ဇယားများဖြင့် ၃ ဆင့်ရေးသွင်းရသည်။ ပထမအထက်ဆုံးအဆင့်တွင် တိုင်ဆယ်ပါးကို အစဉ်အတိုင်းရေးသွင်း၍ ထိုတိုင်များအလိုက်အရ နက္ခတ်၊ ပါဒ်၊ ဃဋီ၊ ဝိဃဋီ၊ အနုဃဋီတို့ကို ယင်းတို့ အသီးအသီး၏ အောက်၌ရေးသွင်းရသည်။ တိုင်ဆယ်ပါးကို အတိုကောက် ပု၊ ဣ၊ ဋိ၊ ထီး၊ ပ၊ သီ၊ ဆင်၊ မိ၊ ပုံ၊ ထွန်း စသည်ဖြင့်ရေးသည်။ ယင်းတို့မှာ ပုညတိုင်၊ ဣသျှတိုင်၊ ပဋိသန္ဓေတိုင်၊ ထီးဖြူတိုင်၊ ပဝတ္ထိတိုင်၊ သီရိတိုင်၊ ဆင်ဖြူတိုင်၊ မိတ္ထုတိုင်၊ ရတနာပုံတိုင်၊ အထွန်းတိုင် ဟူ၍ဖြစ်သည်။

အလယ်အဆင့်တွင် တနင်္ဂနွေ၊ တနင်္လာ၊ အင်္ဂါ၊ ဗုဒ္ဓဟူး၊ ကြာသပတေး၊ သောကြာ၊ စနေ၊ ရာဟု၊ ကိတ် ဂြိုဟ်များနှင့် လဂ်တို့၏ ရာသီ၊ အံသာ၊ ဝိလိတ္တာ၊ အနုလိတ္တာ တို့ကို အသီးသီး ရေးသွင်းရသည်။

အောက်ဆုံးအဆင့်တွင် တိထီနက္ခတ်၊ မြင်နက္ခတ်၊ စဉ်နက္ခတ်၊ တိုင်ဦးနက္ခတ်၊ ဓာတ်တိုင်နက္ခတ်၊ ဆည်တိုင်နက္ခတ်၊ သုဝဏ္ဏတိုင်နက္ခတ်၊ ရဇတတိုင်နက္ခတ်စသည်တို့၏ နက္ခတ်၊ ပါဒ်၊ ဃဋီ၊ ဝိဃဋီ၊ အနုဃဋီတို့ကို အသီးသီးရေးသွင်းရသည်။ ကျန်ဇာတာ၏ အောက်ဖက်လွှာသို့မဟုတ် ဝမ်းဖက်တွင် ဇေယျတု သဗ္ဗ မင်္ဂလံ အစချီလျက်၊ ဖွား သက္ကရာဇ် လ ရက်နေ့တို့နှင့် အမည်ကို စာ ၇ ကြောင်းဖြင့် ရေးသွင်းရသည်။ ၅ ကြောင်း သို့မဟုတ် ၉ ကြောင်းစသည်ဖြင့် မ အရေအတွက် အားဖြင့်လည်း ရေးသွင်းနိုင်သည်။ စုံအရေအတွက် မရှိစေရပေ။ စာကြောင်းများ အကူးအဆက်ကိုလည်း မင်္ဂလာရှိရန်နှင့်အဆက်အစပ်လွယ်ကူရန်အလို့ငှာ ကူးစပ်လျက်ရေးရသည်။[1]

မြန်မာ့ ရာသီခွင်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အသုံးပြုသော မြန်မာ့ရိုးရာ ရာသီခွင်ဖြစ်သည်။ ကောင်းကင်နှင့် သတ္တလောက ဗဟုသုတ(တွေးခေါ်မြော်မြင်မှု) များဖြင့် ပေါင်းစည်းထားသည်။ ဤရှေးကျသော နက္ခတ္တဗေဒ၏ ဘာသာခွဲကို မဟာဘုတ် (ပါဠိ maha bhuta မဟာဘူတ မှလာသော မဟာဘုတျ) ဟုခေါ်ပြီး “သေးငယ်သောခွက်” သို့မဟုတ် “သေးငယ်သော သော့” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရ၍ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ဟိန္ဒူနက္ခတ္တဗေဒစနစ်မှ ခွဲထွက်လာသည်ဟု ယုံကြည်ရသည်။ ၎င်းကို အိန္ဒိယ ဗြဟ္မာများမှ စတင်အသုံးပြုသည်ဟု ယုံကြည်ရသည်။ မြန်မာနက္ခတ္တဗေဒပညာသည် နံပါတ် ရှစ်ဂဏန်းကို အခြေခံကာ စကြာဝဠာကြီး၏ဟန်ချက်ကို ကိုယ်စားပြုသည်။ နံပါတ် ရှစ်သည် မည်သည့် မညီမျှချက်ကိုမဆို ဖယ်ရှားလျက် စွမ်းအင်နှင့် လိုက်လျောညီထွေရှိမှုကို ထင်ဟပ်စေသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။

မြန်မာတွင် ရှစ် ဂဏန်း၏ မရှိမဖြစ်အရာများ-

• ဂြိုဟ်စွမ်းအား ရှစ်ခု
• သီတင်းရက်သတ္တပတ်ရှိ နေ့ ရှစ်နေ့
• အဓိကအရပ် ရှစ်မျက်နှာ
• မြန်မာ့ရာသီခွင်ပါ တိရစ္ဆာန် အမှတ်အသား ရှစ်ခု

1. မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)