ကျား

များသောအားဖြင့် ကျားများသည် တောတွင်းတွင် အကြီးစားသတ္တဝါများနှင့် အလတ်စားသတ္တဝါများ (ပေါင် ၂၀၀ ဝန်းကျင်ခန့်ရှိသော) ကို အမဲလိုက်စားသောက်လေ့ ရှိသည်။ ယေဘုယျအားဖြင့် ကျားများသည် အလွန်ကြီးမားသော အရွယ်ရောက်ပြီး အာရှဆင်များနှင့် အိန္ဒိယကြံများကို အမဲလိုက်လေ့ မရှိပေ။

ကျားအမသည် တစ်ကြိမ်လျှင် ၂ ကောင်မှ ၅ ကောင်အထိ သားပေါက်တတ်၏။ မွေးဖွားပြီးစတွင် ကျားကလေးသည် မိခင်ကျားမကြီးနှင့် အချိန်အတန် ကြာသည့်တိုင်အောင် အတူတကွ နေထိုင်လေ့ရှိ၏။ အသက်သုံးနှစ်အရွယ်ခန့်တွင် သားကောင်လိုက်ပုံလိုက်နည်းကို မိခင်ကျားမကြီးက သေချာစွာ သင်ကြားပြသပေးသည်။ ထို့နောက်မှ မိမိဘာသာအလျောက် တစ်သီးတစ်ခြားသားကောင် လိုက်ထွက်နိုင်သည်။ တိရစ္ဆာန်ရုံများတွင် ယခုအခါ [[ခြင်္သေ့နှင့် ကျားကို အတူတကွ မျိုးစပ်ပေါက်ဖွားစေနိုင်သည်ကို တွေ့ရ၏။ဖခင်က ကျား၊ မိခင်ကခြင်္သေ့မဖြစ်လျှင် ကျားခြင်္သေ့ဟု ခေါ်၍ မိခင်ကကျားမ၊ ဖခင်က ခြင်္သေ့ဖြစ်လျှင် ခြင်္သေ့ကျားဟုခေါ်ကြလေသည်။

ကျားတစ်ကောင်၏ အတွင်းပိုင်း အရိုးဖွဲ့စည်းပုံ

၂၀၁၀ခုနှစ်သည် တရုတ်ရိုးရာပြက္ခဒိန်အရ ကျားနှစ်ဖြစ်ပြီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး ပညာရှင်များ၏ ကွင်းဆင်းလေ့လာထားသော စစ်တမ်းများအရ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးတွင် ကျားမျိုးကောင်ရေ (၃၆၀၀)ခန့်သာကျန်ရှိတော့သဖြင့် မျိုးသုဉ်းပျောက်ကွယ်နိုင်သည့်အန္တရာယ်နှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ပညာရှင်တို့၏ မှတ်တမ်းများအရ လွန်ခဲ့သော နှစ်(၁၀၀)ခန့်က ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကျားကောင်ရေစုစုပေါင်း တစ်သိန်းခန့်ရှိခဲ့ပြီး နှစ်တစ်ရာကာလအတွင်း ဤမျှအထိလျော့ကျသွားခြင်းဖြစ်သည်။ ရုရှား ဝန်ကြီးချုပ် ဗလာဒီမီယာပူတင်နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ်ဥက္ကဋ္ဌ မစ္စတာ ရောဘတ်ဇိုးလစ် (Robert Zoellick) တို့၏ ဦးဆောင်စီစဉ်မှုဖြင့် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကျားမျိုးထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး ဖိုရမ်ကို ၂၀၁၀ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ (၂၁)ရက်နေ့တွင် ရုရှားနိုင်ငံ၊ စိန့်ပီတာစဘာ့တ်မြို့တွင် ကျင်းပရန်ရှိသည်။ ကျားကောင်ရေလက်ကျန်ရှိနေသေးသော နိုင်ငံများဖြစ်ကြသည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ ဘူတန်၊ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအို၊ မြန်မာ၊ မလေးရှား၊ နီပေါ၊ ထိုင်း၊ ဗီယက်နမ် စုစုပေါင်း (၁၃)နိုင်ငံမှ ခေါင်းဆောင်များ တက်ရောက်ဆွေးနွေးကြမည်ဖြစ်သည်။ ပညာရှင်များ၏ ခန့်မှန်းချက်အရ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်းမပြုပဲ ယခုအတိုင်းသာ ထားလိုက်ပါက လာမည့်နှစ်တွင် ကျားကောင်ရေ ၂၀၂၂ကောင်ခန့် ထပ်မံကွယ်ပျောက်နိုင်ကြောင်း ထောက်ပြထားကြသည်။ ရုရှားနိုင်ငံတွင် ဆိုက်ဘေးရီးယားကျားမျိုး ကောင်ရေ (၄၀၀)ခန့် ကျန်ရှိနေသေးပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း ကျားကောင်ရေ (၁၅၀)ကျော် ကျန်ရှိသေးကြောင်း သိရသည်။ တောရိုင်းတိရစ္ဆာန်ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့ ( World Wildlife Fund - WWF) ၏ စစ်တမ်းကောက်လေ့လာချက်အရ လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအတွင်း ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးတွင် ကျားကောင်ရေ (၁၀၀၀)ကျော် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရကြောင်းသိရသည်။ တစ်နှစ်လျှင်ပျမ်းမျှ (၁၀၄)ကောင်မှ (၁၁၉)ကောင်နှုန်းဖြင့် ပျောက်ကွယ်နေရသည်။ ကမ္ဘာ့ကျားကောင်ရေစုစုပေါင်း၏ ထက်ဝက်ကျော်သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ရှိနေပြီး တရုတ်နိုင်ငံသည် ကျားကို ဆေးဖော်ရန်အတွက် အသုံးချသော နိုင်ငံဖြစ်သည်။ တရုတ်အာဏာပိုင်များအနေဖြင့်လည်း နှစ်ပေါင်းထောင်ကျော်မျှ အရိုးစွဲလာခဲ့သော ရိုးရာ အစဉ်အလာဖြစ်နေသည့် အတွက် အဆိုပါ ကိစ္စကို ကိုင်တွယ်ရ ခက်ခဲနေသည်။ [1] [2] [3] [4]

ကြောင်မျိုးရင်းတွေထဲမှ Pantherinae လို့ခေါ်တဲ့ (Big Cat) ကြောင်ကြီးမျိုးများတွင် အင်းကျား(Clouded Leopard)၊ကြောင်စက်ခုန်(Eurasian Lynx)၊ချီတာ ကျားသစ်(Cheetah)၊နှင်းကျားသစ်(Snow Leopard)၊ကျားသစ်(Leopard)တောင်ခြင်္သေ့(Puma)၊ဂျာဂွားကျားသစ်(Jagaur)၊ခြင်္သေ့(Lion)၊ကျား(Tiger)စသည့်တိုပါဝင်ပြီး ကြောင်မျိုးရင်း အားလုံးထဲတွင် ကျားသည်အရွယ်အစားအားဖြင့် အကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ ကြောင်မျိုးရင်းထဲတွင် အကြီးဆုံးသတ္တဝါဖြစ်သောကျားတို့သည် ဘင်္ဂလား ၊ မန်ချူးရီးယား၊ စူမတြား ၊ အင်ဒိုချိုင်းနား စသဖြင့် ကျားမျိုးစိတ်ပေါင်းများစွာရှိပြီး ထိုအထဲမှာ ဆိုက်ဘေးရီးယားကျားက အကြီးဆုံးဖြစ်ပါတယ်။ ကျားတွေကို အာရှတိုက်တစ်တိုက်လုံးမှာ တွေ့ရလေ့ရှိပါတယ်။ ခြင်္သေ့တွေအာဖရိက ကိုရောက်သွားရခြင်းမှာ ရှေ့ယခင်ကအာရှတွင် ကျားတွေအဆမတန်ပေါလာတဲ့အတွက်ကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ ကျားမျိုးစိတ်ထဲမှာ အရှားပါးဆုံးကတော့ ရွှေရောင်ကျားဖြစ်ပါတယ်။ လူသိအများဆုံး ဘင်္ဂလားကျား၏အသွေးအမွေးမှာ အခြားကျားများနှင့် မတူ၊ နီဝါဝါအရောင် ရှိပြီးလျှင် တစ်ကိုယ်လုံးတွင် အနက်ရောင် အစင်းကြီးများဖြင့် လှပစွာရှိနေတတ်ပါတယ်။

လက်ခံ အသိအမှတ်ပြုထားသော ကျား မျိုးစိတ်ခွဲ ၁၁ မျိုးရှိသည်။ ယင်းတို့အနက် နှစ်မျိုးဖြစ်သည့် ထရီနီးနှင့် ဂျပန်ကျားများသည် သမိုင်းမတင်မီ ခေတ်ကတည်းကပင် မျိုးသုဉ်းသွားခဲ့ကြပြီး ဖြစ်သည်။[5] ကျန်မျိုးစိတ်ခွဲများ အားလုံးသည် အနည်းဆုံး ၂၀ ရာစု အလယ်ပိုင်းအထိ ရှင်ကျန်ခဲ့ကြပြီး ယင်းတို့အနက် သုံးမျိုးကို မျိုးသုဉ်းသွားခဲ့ပြီဟု သတ်မှတ်ခဲ့ကြပြန်သည်။ တောင်အာရှ (အာဖဂန်နစ္စတန်၊ အိန္ဒိယ၊ ပါကစ္စတန်)၊ အရှေ့အာရှ (တရုတ်၊ မွန်ဂိုးလီးယား၊ မြောက်ကိုရီးယား၊ ဆိုက်ဘေးရီးယား၊ တောင်ကိုရီးယား) နှင့် အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်း သုံးကျွန်း အပါအဝင် အရှေ့တောင်အာရှ ဒေသများတွင် ကျားများ၏ အဓိက သမိုင်းအစဉ်အလာကြီးသော နယ်မြေများသည် အလွန်အမင်း ကျုံ့လာနေပြီး ပင်လယ်နက် (အီရန်၊ ဂျော်ဂျီယာ၊ တောင်ပိုင်း ရုရှား၊ တူရကီ) နှင့် ဗဟို အာရှ (ကာဇက်စတန်၊ တက္ကမန်နစ္စတန်၊ ဥဇဘက်ကစ္စတန်) ဒေသများတွင် မျိုးသုဉ်းသွားပြီ ဖြစ်သည်။

ယနေ့ခေတ်တိုင် ကျန်ရှိနေသေးသည့် မျိုးစိတ်ခွဲများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်။

ကျန်ရှိနေသေးသော ကျား မျိုးစိတ်ခွဲများ

မျိုးစိတ်ခွဲများ	ရှင်းလင်းချက်	ရုပ်ပုံ
ဘင်္ဂလားကျား (P. t. tigris), အိန္ဒိယကျား ဟုလည်း ခေါ်သည်	Lives in India, Nepal, Bhutan, and Bangladesh, and is the most common subspecies. In 2011, the total adult population was estimated at 1,520–1,909 in India, 440 in Bangladesh, 155 in Nepal and 75 in Bhutan.[6] In 2014, the population in India was estimated at 2,226,[7] 163–253 in Nepal and 103 in Bhutan as of 2015.[8] It lives in alluvial grasslands, subtropical and tropical rainforests, scrub forests, wet and dry deciduous forests, and mangroves. It is the second-largest of the surviving subspecies. Males attain a total nose-to-tail length of ၂၇၀ to ၃၁၀ cm (၁၁၀ to ၁၂၀ in) and weigh between ၁၈၀ to ၂၅၈ kg (၃၉၇ to ၅၆၉ lb), while females range from ၂၄၀ to ၂၆၅ cm (၉၄ to ၁၀၄ in) and ၁၀၀ to ၁၆၀ kg (၂၂၀ to ၃၅၀ lb).[9][10] In northern India and Nepal, the average is larger; males can weigh up to ၂၃၅ ကီလိုဂရမ် (၅၁၈ ပေါင်), while females average ၁၄၀ ကီလိုဂရမ် (၃၁၀ ပေါင်).[11] Coat colour varies from light yellow to reddish yellow with black stripes.[12] South Asia: Bangladesh, Bhutan, India, and Nepal; extinct in Pakistan and China
အင်ဒိုချိုင်းနားကျား (P. t. corbetti) ကော်ဘက်ကျား ဟုလည်း ခေါ်သည်	Is found in Cambodia, China, Laos, Burma, Thailand, and Vietnam. In 2010 the total population was estimated at about 350 individuals.[13] Their preferred habitat is forests in mountainous or hilly regions.[9] Males average ၁၀၈ လက်မ (၂၇၀ စင်တီမီတာ) in total length and weigh between ၁၅၀–၁၉၅ kg (၃၃၁–၄၃၀ lb), while females average ၉၆ လက်မ (၂၄၀ စင်တီမီတာ) and ၁၀၀–၁၃၀ kg (၂၂၀–၂၉၀ lb).[14] Southeast Asia: Laos, Myanmar, Thailand, and Vietnam; extinct in Cambodia and China
မလေးကျား (P. t. jacksoni)	Exclusively found in the southern part of the Malay Peninsula. The last native wild tiger in Singapore was shot dead in 1930.[15] Was not considered a subspecies in its own right until a 2004 genetic analysis showed that they are distinct in mtDNA and micro-satellite sequences from the Indochinese subspecies.[16] As of 2014 the total population is estimated at fewer than 500 individuals,[17] though a new report from September that year estimated it at between 250 and 340 individuals.[18] Males range in total length from ၁၉၀–၂၈၀ cm (၇၅–၁၁၀ in) and weigh between ၄၇.၂ to ၁၂၉.၁ kg (၁၀၄ to ၂၈၅ lb), while females range from ၁၈၀–၂၆၀ cm (၇၁–၁၀၂ in) and ၂၄ to ၈၈ kg (၅၃ to ၁၉၄ lb).[19] Southeast Asia: Malaysia; extinct in Thailand and Singapore.[15]
ဆိုက်ဘေးရီးယားကျား (P. t. altaica), အေမာကျား ဟုလည်း ခေါ်သည်	Inhabits the Amur-Ussuri region of Primorsky Krai and Khabarovsk Krai in far eastern Siberia, with the exception of a small population in Hunchun National Siberian Tiger Nature Reserve in northeastern China, near the border of North Korea.[20][21] In 2005, there were 331–393 adult and subadult Siberian tigers in the region, with a breeding adult population of about 250 individuals. As of 2015, there an estimated population of 480-540 individuals in the Russian Far East.[22][23][24] It is the largest subspecies and ranks among the largest felids ever to have existed. Males have a head and body length of between ၁၉၀–၂၃၀ cm (၇၅–၉၁ in) and weigh between ၁၈၀ to ၃၀၆ kg (၃၉၇ to ၆၇၅ lb), while females average ၁၆၀–၁၈၀ cm (၆၃–၇၁ in) and ၁၀၀ to ၁၆၇ kg (၂၂၀ to ၃၆၈ lb). Tail length is about ၆၀–၁၁၀ cm (၂၄–၄၃ in).[9] Compared to other subspecies, Siberian tigers have thicker coats, paler hues, and fewer stripes in dark brown instead of black.[12][14][25] North Asia: China and Siberia; extinct in Mongolia, North Korea, and South Korea
တောင်တရုတ်ကျား (P. t. amoyensis) အမွိုင် သို့မဟုတ် ရှမင်ကျား ဟုလည်း ခေါ်သည်	Is the most critically endangered subspecies of tiger, and one of the 10 most endangered animals in the world.[14] Despite unconfirmed reports and some evidence of footprints, there has been no confirmed wild sighting in over 25 years, leading experts to consider it "functionally extinct", with the entire known population of roughly 65+ individuals held in captivity.[26][27] It is the second-smallest subspecies. Males range in total length from ၂၃၀–၂၆၀ cm (၉၁–၁၀၂ in) and weigh between ၁၃၀ to ၁၈၀ kg (၂၉၀ to ၄၀၀ lb), while females range from ၂၂၀–၂၄၀ cm (၈၇–၉၄ in) and ၁၀၀ to ၁၁၀ kg (၂၂၀ to ၂၄၀ lb). The South China tiger is considered to be the most ancient of the tiger subspecies and is distinguished by a particularly narrow skull, long muzzle nose, rhombus-like stripes and vivid orange colour.[14] East Asia: Extinct in the wild of China
ဆူမားတြားကျား (P. t. sumatrae)	Found only on the island of Sumatra, and is thus the last surviving of the three Indonesian island subspecies. Listed as a distinct subspecies as of 1998, when genetic testing revealed the presence of unique genetic markers, and is critically endangered.[28] As of 2014 the wild population is estimated at between 400 and 500, seen chiefly in the island's national parks.[29][30] It is the smallest of all living tigers. Males range in total length from ၂၂၀ to ၂၅၅ cm (၈၇ to ၁၀၀ in) and weigh between ၁၀၀ to ၁၄၀ kg (၂၂၀ to ၃၁၀ lb), while females range between ၂၁၅ to ၂၃၀ cm (၈၅ to ၉၁ in) and ၇၅ to ၁၁၀ kg (၁၆၅ to ၂၄၃ lb).[9] Their reduced size is an adaptation to the thick, dense forests and smaller prey in their native habitat. This subspecies also has the darkest coat, with more narrowly spaced stripes and a longer mane and beard.[14][25] Southeast Asia: Indonesia

မျိုးသုဉ်းသွားပြီး ဖြစ်သော ကျား မျိုးစိတ်ခွဲများ

Subspecies	Description	Image
ဘာလီကျား (P. t. balica)	Was limited to the Indonesian island of Bali. Had a weight of ၉၀–၁၀၀ kg (၂၀၀–၂၂၀ lb) in males and ၆၅–၈၀ kg (၁၄၃–၁၇၆ lb) in females.[31] Bali tigers were hunted to extinction; the last Bali tiger, an adult female, is thought to have been killed at Sumbar Kima, West Bali, on 27 September 1937, though there were unconfirmed reports that villagers found a tiger corpse in 1963.[32] The Bali tiger is reported to have had some spots in between its stripes.[14] Southeast Asia: Extinct in Indonesia
ကက်စပီယန်ကျား (P. t. virgata), ဟိုက်ကေးနီးယန်းကျား သို့မဟုတ် တူရန်ကျား ဟုလည်း ခေါ်သည်	Was found in the sparse forest habitats and riverine corridors south and east of the Black and Caspian Seas, through the Pontic-Caspian steppe into Central Asia, and onto the Takla-Makan desert of Xinjiang.[33] The Caspian tiger had been recorded in the wild until the early 1970s.[34] The Siberian tiger is the genetically closest living relative of the subspecies.[35] Eastern Europe/West Asia: Extinct in Armenia, Azerbaijan, Iran, Iraq, Georgia, Russia, Syria, Turkey and Ukraine Central Asia: Extinct in Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan, and Uzbekistan East Asia: Extinct in China and Mongolia South Asia: Extinct in Afghanistan
ဂျာဗားကျား (P. t. sondaica)	Was limited to the island of Java, and had been recorded until the mid-1970s.[36] Javan tigers were larger than Bali tigers; males weighed ၁၀၀–၁၄၁ kg (၂၂၀–၃၁၁ lb) and females ၇၅–၁၁၅ kg (၁၆၅–၂၅၄ lb).[37] After 1979, no more sightings were confirmed in the region of Mount Betiri.[38] An expedition to Mount Halimun Salak National Park in 1990 did not yield any definite, direct evidence for the continued existence of tigers.[39] Southeast Asia: Extinct in Indonesia

An analysis of craniodental and pelage morphology, ecology, and molecular biology of the tiger subspecies indicates that they have many traits in common and that the genetic diversity between them is low. The authors of this analysis suggest to group the Bengal, Indochinese, Malayan, South China, and Siberian tiger subspecies to the Continental tiger Panthera tigris tigris; and the Sumatran, Javan and Bali tiger subspecies to the Sunda tiger Panthera tigris sondaica. This classification is intended to facilitate tiger conservation management, both regarding breeding programmes in zoos and future translocations in the wild.[40] The classification is criticised by several geneticists, who maintain that the currently recognised nine subspecies can be distinguished genetically.[41]

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျားကောင်ရေ ၁၅၀ ဝန်းကျင်အောက်သာ ကျန်ရှိတော့သောကြောင့် သိပ္ပံနည်းကျ စာရင်းကောက်ယူမှုများကို သစ်တောရေးရာဝန်ကြီးဌာနက ဆက်လက်ပြုလုပ်သွားရန် ရှိသည်။ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကျားထိန်းသိမ်းရေးနယ်မြေ ဖြစ်သည့် ကချင်ပြည်နယ်ရှိ ဟူးကောင်းချိုင့်ဝှမ်း ကျားထိန်းသိမ်းရေးဒေသတွင် ကျားကောင်ရေ (၅၀) ကျော်သာ ရှိတော့ကြောင်း သိရှိရသည်။ [45] ကျားမျိုးများ လျော့နည်း လာရခြင်းမှာ ကျားနေထိုင်ရန် သစ်တောများပြုန်းတီးလာခြင်း၊ ရာသီဥတု အခြေအနေနှင့် အမဲလိုက်ခံရခြင်းများကြောင့်ဖြစ်သည်။[46]