ပုလောမြို့

ပုလောသည် ပသျှူး(မလေး)စကား ဖြစ်ပြီး၊ ကျွန်းဟု အဓိပ္ပာယ် ရသည်။ ရှေးက ပသျှူးလူမျိုးများ နေထိုင်ရာ အရပ် ဖြစ်ပြီး၊ အနီးဝန်းကျင် ကျွန်းများကိုလည်း ပုလောဂျန်ဂစ်၊ ပုလောတွန်တွန်(ပလုံးတုံးတုံး)၊ ပုလောရေမီးယ၊ ပုလောဘာလီစသည်ဖြင့် အမည် ပေးထားသည်။ ဒဏ္ဍာရီအရ ဘီလူးကျွန်းတွင် နေထိုင်ကြသည့် ဘီလူးများသည် နောင် ပုလောသို့ ပြောင်းရွှေ့လာကာ နန်းတောင်ရွာ၌ ထီးနန်းစိုက်ထူကြသည်။ [2]

ပုဂံခေတ်နှောင်းကာလတွင် ယိုးဒယားမင်းက တနင်္သာရီမြို့ကို တည်စဉ် မြို့ရံအဖြစ် ပါဝင်သည်။ ယိုးဒယားမြို့ဝန်များ အုပ်ချုပ်ရာ မြို့တမြို့ ဖြစ်သည်။ တောင်ငူခေတ်နှင့် ကုန်းဘောင်ခေတ်တို့တွင် မြန်မာမင်းပိုင်နက် ဖြစ်သော်လည်း စစ်မှုရေးရာအရ ဖြတ်သန်းသွားသော မြို့တမြို့သာ ဖြစ်သည်။[3]

ပုလောမြို့နယ်အနီး အရှေ့ဘက် ပုလောချောင်း ပုလောနှင့် နန်းတောင် အကြား လွင်ပြင်၊ မကျည်းကုန်း လယ်ကွင်း မြောင်းဖောက် တို့သည် သစ်နုမြေရိပ်များ ဖြစ်ကြရာ ပုလောမြို့နယ်နှင့် မော်သာယာ တောင်တန်း တို့သည် ယခင်က ကျွန်း တစ်ကျွန်းဖြစ်ဟန်တူပါသည်။ ပသျှူးဘာသာ စကား ဖြင့်(ပုလို) မြန်မာ အဓိပ္ပာယ်ကျွန်းဟု ခေါ်ဆိုကြရာ ယခုအခါ ပုလောဟု အမည်တွင်လာပါသည်။ (၁၆)ရာစုမှ(၁၇)ရာစု အတွင်း ပုလော မြို့နယ်တွင် ဝင်ရောက် နေထိုင်သူများ သည် မြောက်ဘက် ဒေသတွင် ဗမာ၊ ကရင်၊ ယိုးဒယား (ရှမ်း)လူမျိုးများ နေထိုင်ကြ ဟန်ရှိပါ သည်။ (၁၈၀၈ - ၁၈၂၄) ခုနှစ်တွင် ထားဝယ်မြို့၌ ပုန်ကန်မှု များ ဖြစ်ပွား သဖြင့် ထားဝယ်သား အမြောက်အများ ယခု ပုလော မြို့နယ် တည်နေရာ သို့ ပြောင်းရွှေ့ ရောက်ရှိလာပါသည်။ ပုလောမြို့သည် မြို့နယ် ၏ အလယ်ဗဟိုတွင် ကျရောက်ပြီး မြို့နယ် အတွင်း ကုန်လမ်း၊ ရေလမ်းဖြင့် အလွယ်တကူ ဆက်သွယ် သွားလာနိုင်ပါသည်။

ပုလောမြို့သည် ထားဝယ်မြို့မှ မြိတ်မြို့သို့သွားသော ကားလမ်းပေါ်တွင် တည်ရှိသည်၊ ထားဝယ်မြို့မှ ၉၂ မိုင်ဝေး၍ မြိတ်မြို့မှ ၅၆ မိုင်ဝေးသည်။ ပုလောမြို့သည် ပင်လယ်ကမ်းခြေတွင် တည်ရှိသဖြင့် မော်လမြိုင်၊ မြိတ်မြို့ စသည်တို့မှ သင်္ဘောများ ဝင်ထွက်သွားလာသောကြောင့် ကုန်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးအတွက် ကောင်းမွန်သည်။ ကြေးနန်းဆက်သွယ်ရေးစခန်းတခုကို ၁၈၉၈ ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်သည်။

သတ္တုထွက်ရာဒေသ ဖြစ်သဖြင့် သတ္တုလုပ်ငန်းနှင့် ပင်လယ်ကမ်းခြေနှင့် နီးသဖြင့် ဆားချက်ခြင်း၊ ငါးဖမ်းခြင်း လုပ်ငန်းများအပြင် ငပိ၊ ငါးခြောက် လုပ်ငန်းများ ထွန်းကားသည်။ မြတ်စွာဘုရား၏ ခြေတော်ရာရှိသဖြင့် ကျော်ကြားသော ကမ္ဘာလှစက်တော်ရာတောင်သည် ပုလောမြို့တောင်ဘက် ၁၂ မိုင်အကွာတွင် တည်ရှိသည်။[4]

• ဖိုးရှမ်းဘုရား ကမ်းခြေ (ရှပ်ပုံကျေးရွာ)
• မိုးမခ ကမ်းခြေ (ဖော့ကျေးရွာ)
• မီးလောင်ချောင်းရေတံခွန် ( မီးလောင်ချောင်းကျေးရွာ)