အုတ်တွင်းမြို့

ရန်ကုန်-မန္တလေး မီးရထား လမ်းသည် မြို့နယ်၏ အရှေ့ပိုင်းကိုဖြတ်ကျော်သွား၍ မြို့နယ် အတွင်း၌ အုတ်တွင်းအပါအဝင် ဘူတာရုံပေါင်း ငါးရုံရှိသည်။ ရန်ကုန်-မန္တလေး မော်တော်ကားလမ်းသည်လည်း မြို့နယ်ကို ဖြတ်ကျော်သွားရာ မီးရထားလမ်း၏ အနောက်ဘက်ကျသည်။ မြို့နယ်တွင်းသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် ကူးသန်းသွားလာ ရေးအတွက် မီးရထားလမ်းကို အဓိကထားသည်။ အုတ်တွင်း မြို့နယ်အပါအဝင် တောင်ငူခရိုင်တစ်ခုလုံးသည် မီးရထားလမ်း ဖောက်လုပ်ပြီးသည့် နောက်ပိုင်းမှစ၍ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးလာသည်။ မီးရထားလမ်း ဖောက်ပြီးနောက်တွင် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးကို ချဲ့ထွင်လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြ၍ အုတ်တွင်းသည် ဆန်စပါးအထွက်များ သော မြို့နယ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ရန်ကုန်-မန္တလေး မော်တော်ကား လမ်းကိုလည်း အသုံးများသည်။ မြို့နယ်ကို တောက်လျှောက် ဖြတ်သန်းသွားသော မီးရထားလမ်းနှင့် မော်တော်ကားလမ်းတို့ အပြင် အုတ်တွင်းမြို့၏အနောက်ဘက် သုံးမိုင်အကွာရှိ ရေသိုး ရွာသို့လည်းကောင်း၊ အုန်းပင်ရွာသို့လည်းကောင်း ကုန်းလမ်း ခရီးပေါက်လေသည်။

မြို့နယ်အတွင်းထင်ရှားသော စေတီတစ်ဆူမှာ တစ်ဖက် ကွေ့အနီးရှိသော ရှင်ပင်ကျောက်ဆောက်စေတီဖြစ်သည်။ စေတီ သမိုင်းအရ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရားသခင်နုတော်မူစဉ် ကြက်မင်း ဘဝက နေထိုင်ကျက်စားခဲ့သော အရပ်ဒေသတစ်ခုဖြစ်သည့် ကျောက်ဆောက်အရပ်တွင် သီရိဓမ္မာသောကမင်းကြီးတည်ထား ခဲ့သော စေတီတစ်ဆူဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြလေသည်။ အုတ်တွင်းမြို့မှ လေးမိုင်အကွာတွင် အနန်းတောင် တောရဟုခေါ်သော ကမ္မဋ္ဌာန်းရိပ်သာတစ်ခုရှိသည်။ ဝိပဿနာ အားထုတ်ကြသူများဖြင့် စည်ကား၍သာယာချမ်းမြေ့သောရိပ်သာ တစ်ခုဖြစ်လေသည်။[1]

မဟာသီရိ ဇေယျသူရဘွဲ့ခံမင်းကြီးညို သည် ကောဇာသက္ကရာဇ် (၈၇၂)ခုနှစ်တွင် ဒွါရဝတီမြို့ဟောင်းမှ ကေတုမတီမြို့သစ်ကို တည်ထောင်စိုးစံခဲ့ သည်။ မြို့လုံခြုံရေးအတွက် ကုန်းတွင်းပိုင်း ကင်းတပ်စခန်းများ တည်ဆောက်ခဲ့ရာတွင် အုတ်တွင်းမြို့ ယခုလက်ရှိ မြို့လယ်ဓမ္မရက္ခိတကျောင်း ယခင်ဂတ်တဲကျောင်း အနီးသည်လည်း ကင်းတပ်စခန်းဖြင့် ပါဝင်ခဲ့သည်။ အဆိုပါမြေနေရာသည် ချင်းပြည်နယ်ဘက်မှ နွားကုန်သည်များနှင့် သစ်ကုန်သည်များ စခန်းချရာ နေရာလည်းဖြစ်ခဲ့သည်။ သစ်ပင်များ၏ အမြင့်ထက်မှ ငှက်ကလေးများ ဩတင်တွင်းဟု သာယာစွာမြည်သော အသံကို အစွဲပြု၍ အောတတွင်းစခန်းဟု မြန်မာများခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြပြီး ရှမ်းတို့မှ ငှက် အော်စခန်းဟု ခေါ်ဆိုခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုမှကာလရွေ့ လျားကာအောတတွင်းမှ အုတ်တွင်းဖြစ်ပေါ်လာသည်ဟု ဆိုကြသည်။

အခြားသော မူကွဲတစ်ခုမှာ အထက်အညာဒေသမှ ကုန်သည်များ အောက်အရပ်သို့ ကုန်ကူး သန်းသွားလာရာတွင် ဦးစွာကြက်သွန်ခင်းဟု အမည်ရှိသောအရပ်တွင် စခန်းချရာမှ ထိုထက် ကောင်းမွန်သောနေရာကို ရှာဖွေကြရာ ယခုမဲကုန်းရပ် ဦးမင်းစိန်ဆီစက်ခြံလောက်တွင် အုတ်ရေတွင်း တစ်ခုကို တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ အုတ်ရေတွင်းကို အစွဲပြု၍ အုတ်တွင်းဟုခေါ်ကြောင်း သိရှိရသည်။ ကထိကဦးစိန်လွင်လေး ကေတုမတီတောင်ငူ ရာဇဝင်အရ တောင်ငူဘုရင် မင်းကြီးညိုလက်ထက်တော် ခရစ်သက္ကရာဇ် ၁၅၁၁ ခုနှစ်တွင် တီကိုးတီ၊ ကုန်းကိုးကုန်းဟူ၍ တည်ရှိခဲ့ကြောင်း၊ တီကိုးတီတို့ကို ထည့်သွင်းထားခဲ့သဖြင့် အုတ်တွင်းမြို့ ကင်းတပ်စခန်းရှိသည့် အချိန်တွင် ကျွဲပွဲမြို့၏ အရှေ့ဘက် စစ်တောင်းမြစ်ကမ်းဘေးရှိ  မြို့စိုးအရပ်သည် မြို့အဖြစ်တည်ရှိ စည်ကားခဲ့ကြောင်း သိရှိရသည်။ အောက်မြန်မာနိုင်ငံ ဗြိတိသျှတို့ မသိမ်းပိုက်မီက (၁၈၈၅) ခုနှစ်မတိုင်မီ ရေဆင်းမကောင်းသော ညွှန်တောကြီးအဖြစ်တည်ရှိခဲ့သည်။ ရန်ကုန်-မန္တလေးရထားလမ်းကားလမ်းမဖြစ်မီ အခြေအနေအရ လက်ရှိအုတ်တွင်းမြို့၊ မဲကုန်းရပ်တွင်သာ လူနေထိုင်လျက်ရှိပြီး မဲပင်များပေါက်ရာဒေသဖြစ် သဖြင့် မဲကုန်းဟုတွင်သည် ကျန်နေရာများမှာ လယ်စောင့်တဲများအဖြစ်သာရှိပြီး ကသစ်ပင်များ ပေါက်ရာ အရပ်ကို ကသစ်တန်းဟုလည်းကောင်း၊ တရုတ်လူမျိုးများကြက်သွန်စိုက်ရာအရပ်ကို ကြက်သွန်ခင်း ဟုလည်းကောင်း၊ ယခုမဲကုန်းရပ်ကွက်တွင် တူးသူမဲ့အုတ်ရေတွင်းတစ်ခုရှိသည်ကို အစွဲပြု၍ အုတ်ရေ တွင်းဟုခေါ်ရာမှ အုတ်တွင်းဖြစ်လာကြောင်းသိရှိရသည်။

အုတ်တွင်းမြို့တွင် ပါဝင်သည့် ညောင်ခြေထောက်၊ အုတ်တွင်း၊ ကျွဲပွဲမြို့များသည် (၁၈၉၈)ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံတော်အောက်ပိုင်း မြို့ရွာရှိ မြေယာအက်ဥပဒေ(The Lawyer Burma Town and Village Lands Act 1898)အရ မြို့အဖြစ်ကြေညာရာတွင်ပါဝင်ပါသည်။ (၁၉၀၈)ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ(၂၉)ရက်နေ့တွင် အခွန်တော်ဌာနမှ အမိန့်ကြော်ငြာစာနံပါတ် (၁၀၀)ဖြင့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်မြန်မာနိုင်ငံတော် ပြည်ထဲရေးနှင့် သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန၏(၂၄-၆-၁၉၇၂)ခုရက်စွဲပါစာအမှတ်၁၀၃၇၂၅ စိတ်(၁) ဖြင့် အုတ်တွင်းအား မြို့နယ်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ (၂၅-၅-၁၉၇၃)ခုနှစ် နေ့စွဲပါစာအမှတ်၊၃/၁၆၇/အထ(၂) ကျေးရွာအုပ်စု(၄၇)အုပ်စုအား ကျေးရွာအုပ်စု အဖြစ် လည်းကောင်း ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[2]