ရှိုဘာသာစကား

ရှိုဘာသာစကား (အင်္ဂလိပ်: Shö language) သည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတို့တွင် ပြောဆိုကြသော ကူကီး ဒေသိယစကား ဖြစ်သည်။ ရှိုဘာသာစကားတွင် ထင်ရှားသော ဒေသိယစကား လေးမျိုးရှိနိုင်ပြီး ယင်းတို့မှာ အရှို၊ ဘွာလ်ခွာ၊ ချင်းပုံ (ဥုပ်ပူး) နှင့် Shendu တို့ ဖြစ်သည်။

ရှို
Shö
ဒေသခံမြန်မာနိုင်ငံ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ
လူမျိုးစုဒိုင်ချင်း
ဒေသခံ ပြောဆိုသူများ
(၅၀,၀၀၀ ရည်ညွှန်း ၁၉၈၃–၂၀၁၁)[1]
plus an unknown number of Shendu
တရုတ်-တိဗက်နွယ်
ဘာသာစကားကုဒ်များ
ISO 639-3Variously:
cnb – ချင်းပုံချင်း
csh – အရှိုချင်း
cbl – ဘွာလ်ခွာချင်း
shl – Shendu
Glottologbual1235  ဘွာလ်ခွာချင်း[2]
chin1478  ချင်းပုံချင်း[3]
asho1236  အရှိုချင်း[4]
shen1247  Shendu[5]

Mayin and Longpaw are not mutually intelligible, but have been subsumed under the ISO code for Chinbon because Mayin-Longpaw speakers generally understand Chinbon.[6] Minkya is similarly included because most Minkya speakers understand Mayin.[7]

ပျံ့နှံ့ပြောဆိုမှုများ

ချင်းပုံဘာသာစကား ကို မြန်မာနိုင်ငံရှိ အောက်ပါမြို့နယ်များတွင် ပြောဆိုကြသည်။

အရှိုချင်းဘာသာစကား ကို ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး၊ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ မကွေးတိုင်းဒေသကြီးနှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်တို့တွင် ပြောဆိုကြသည်။

VanBik (2009:38)[8] တွင် အောက်ပါ အရှိုစကားများကို စာရင်းပြုစုထားသည်။

  • Settu (စစ်တွေ မှ သံတွဲအကြား၊ အထူးသဖြင့် စစ်တွေမှ အမ်း အကြားတွင် ပြောဆိုကြသည်)
  • လိုင်းတူ (စေတုတ္တရာမြို့နယ်တွင် ပြောဆိုကြသည်)
  • Awttu (မင်းတုန်းမြို့နယ်တွင် ပြောဆိုကြသည်)
  • Kowntu (ငဖဲ၊ မင်းလှနှင့် မင်းဘူးမြို့နယ်တို့တွင် ပြောဆိုကြသည်)
  • Kaitu (ပဲခူး၊ မန္တလေးနှင့် မကွေး စသည်တို့တွင် ပြောဆိုကြသည်)
  • Lauku (ကျောက်ဖြူ၊ အမ်း တို့တွင် ပြောဆိုကြသည်)

ဘွာလ်ခွာဘာသာစကား ကို ချင်းပြည်နယ်၊ ဖလမ်းမြို့နယ်၊ ဖလမ်းမြို့ မြောက်ပိုင်းရှိ ဘွာလ်ခွာ၊ ဖိုင်ဇောက် နှင့် Khuang ရွာများတွင် ပြောဆိုကြသည်။

Shendu ကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် ပြောဆိုကြသည်။

ဝါစဿရဗေဒ

အရှိုစကားတွင် ဗျည်းသံ ၂၈ ခုနှင့် သရ ၇ ခု ရှိသည်။

ဗျည်းသံများ
BilabialLabio-dentalInter-dentalAlveolarPost-AlveolarVelarGlottal
V1 stopsp pʰt tʰk kʰʔ
Ingressivesɓɗ
V1 Fricativesʃxh
Vd Fricativesvʒɣ
V1 Affricatestθkx
Vd Affricatesd ʒk ɣ
Nasalsm m̥n (n̥)ŋ ŋ̊
Laterall ɬ
Clusterspl pʰl
သရများ
ရှေ့အလယ်နောက်
Close i, iːɨ, ɨːu, uː
Mid e, eːə, əːɔ, ɔː
Open a, aː

Diphthongs: əi, ai, ui, ɔi

ဗန္ဓနဗေဒ

အခြားသော ကူကီးဘာသာစကားများကဲ့သို့ပင် အရှိုကြိယာများတွင် ကွဲပြားသော ပုဒ်ရင်း နှစ်ခု ရှိသည်။ This stem alternation is a Proto-Kukish feature, which has been retained to different degrees in different Kukish languages.[9]

ကိုးကား
  1. ချင်းပုံချင်း at Ethnologue (18th ed., 2015)
    အရှိုချင်း at Ethnologue (18th ed., 2015)
    ဘွာလ်ခွာချင်း at Ethnologue (18th ed., 2015)
    Shendu at Ethnologue (18th ed., 2015)
  2. Nordhoff၊ Sebastian; Hammarström၊ Harald; Forkel၊ Robert; Haspelmath၊ Martin, eds. (2013)။ "ဘွာလ်ခွာချင်း"။ Glottolog။ Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology။
  3. Nordhoff၊ Sebastian; Hammarström၊ Harald; Forkel၊ Robert; Haspelmath၊ Martin, eds. (2013)။ "ချင်းပုံချင်း"။ Glottolog။ Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology။
  4. Nordhoff၊ Sebastian; Hammarström၊ Harald; Forkel၊ Robert; Haspelmath၊ Martin, eds. (2013)။ "အရှိုချင်း"။ Glottolog။ Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology။
  5. Nordhoff၊ Sebastian; Hammarström၊ Harald; Forkel၊ Robert; Haspelmath၊ Martin, eds. (2013)။ "Shendu"။ Glottolog။ Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology။
  6. 2014-063 | ISO 639-3။ 12 May 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 April 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  7. 2014-062 | ISO 639-3။ 12 May 2015 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 2 April 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
  8. VanBik, Kenneth. 2009. Proto-Kuki-Chin: A Reconstructed Ancestor of the Kuki-Chin Languages. STEDT Monograph 8. ISBN 0-944613-47-0.
  9. http://ic.payap.ac.th/graduate/linguistics/theses/Kee_Shein_Mang_Thesis.pdf


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.