ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်

ဒေါက်တာဘဦး - ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ် (၁၉၄၈ - ၁၉၅၂)

တရားရုံးအဆင့်ဆင့်ကို ၁၉၄၈ ပြည်ထောင်စုတရားစီရင်ရေးအက်ဥပဒေမှ တဆင့်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ လွတ်လပ်သောမြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဦးဆုံးတရားသူကြီးချုပ်သည် အင်္ဂလန်ပြည် ကိန်းဘရစ်ချ်ပညာတတ်ရှေ့နေ ဒေါက်တာဘဦး ဖြစ်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင်ပြည်ထောင်စုသမ္မတ မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဒုတိယမြောက် သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဒေါက်တာဘဦး သည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၅၂ ခုနှစ်အထိတရားသူကြီးချုပ်အဖြစ်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။[1]

၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ ဖွဲ့စည်းပုံခြေခံဥပဒေအရ နိုင်ငံတော်၏ တရားစီရင်ရေးဆိုင်ရာရုံးများကို အောက်ပါအတိုင်း တည်ထောင် ထားရှိသည်-

• ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်
• တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်များ
• ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရတိုင်းတရားရုံးများ
• ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသတရားရုံးများ
• ခရိုင်တရားရုံးများ
• မြို့နယ်တရားရုံးများ
• ဥပဒေအရတည်ထောင်သော အခြားတရားရုံးများ

ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်သည် အယူခံမှုများအတွက် အမြင့်ဆုံး တရားရုံး ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် အယူခံမှုနှင့် ပြင်ဆင်မှု အာဏာများကို ကျင့်သုံးနိုင်သည်။ ထို့အပြင် မူလမူများကိုလည်း ကြားနာ စစ်ဆေး စီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာရှိပြီး အောက်ပါ ကိစ္စရပ်များအတွက် ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်၌သာ မူလမှု စီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာများ ရှိသည်-

1. ပြည်ထောင်စု နိုင်ငံတော်က ချုပ်ဆိုသော ပြည်ထောင် အချင်းချင်းဆိုင်ရာ စာချုပ်များနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ပေါ်ပေါက်လာသော ကိစ္စရပ်များ၊
2. ပြည်ထောင်စု အစိုးရနှင့်တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ် အစိုးရ တို့အကြား ဖြစ်ပွားသည့် ဖွဲ့စည်းပုံခြေခံ ဥပဒေဆိုင်ရာ ပြဿနာများမှအပ အခြား အငြင်းပွားမှုများ၊
3. တိုင်းဒေသကြီး အချင်းချင်း၊ ပြည်နယ် အချင်းချင်း၊ တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ် အချင်းချင်း၊ ပြည်ထောင်စု နယ်မြေနှင့် တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ် အချင်းချင်းတို့အကြား ဖြစ်ပွားသည့် ဖွဲ့စည်းပုံ အ‌ခြေခံ ဥပဒေဆိုင်ရာ ပြဿနာများမှအပ အခြား အငြင်းပွားမှုများ၊
4. ပင်လယ်ဓားပြမှုများ၊ နိုင်ငံတကာ ပင်လယ်ပြင် သို့မဟုတ် ကောင်းကင်ယံ၌ ကျူးလွန်သော ပြစ်မှုများ၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေကို ချိုးဖောက်၍ မြေပြင် သို့မဟုတ် နိုင်ငံတကာ ပင်လယ်ပြင် သို့မဟုတ် ကောင်းကင်ယံ၌ ကျူးလွန်သော ပြစ်မှုများ၊
5. ဥပဒေတစ်ရပ်ရပ်အရ သတ်မှတ်ထားသော အခြားကိစ္စရပ်များ။

ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ သို့မဟုတ် အခြား ဥပဒေပါ ပြဋ္ဌာန်းချက်ကို အထောက်အထားပြု၍ ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်၌ အောက်ပါ ကိစ္စရပ်များအတွက် စီရင်ပိုင်ခွင့် ရှိသည်-

1. ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်က မူလမှု စီရင်ပိုင်ခွင့်ကို ကျင့်သုံး၍ ချမှတ်ခဲ့သည့် စီရင်ချက်၊ ဒီကရီ သို့မဟုတ် အမိန့်အပေါ် အယူခံဝင်ခြင်း၊
2. တိုင်းဒေသကြီး သို့မဟုတ် ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်မှ ချမှတ်ခဲ့သည့် စီရင်ချက်၊ ဒီကရီ သို့မဟုတ် အမိန့်အပေါ် အယူခံဝင်ခြင်း၊
3. အခြားတရားရုံးက ဥပဒေနှင့်အညီ ချမှတ်ခဲ့သည့် စီရင်ချက်၊ ဒီကရီ သို့မဟုတ် အမိန့်အပေါ် အယူခံ ဝင်ခြင်း။ ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်သည် တရားရုံးတစ်ရုံးက ချမှတ်သော စီရင်ချက် သို့မဟုတ် အမိန့်ကို ဥပဒေ နှင့်အညီ ပြင်ဆင်မှု စီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာ၊ သေဒဏ်အမိန့်ကို အတည်ပြုမှုနှင့်သေဒဏ်အမိန့်ကို အယူခံမှုများအား စီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာ၊ မိမိ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်အရ လွှဲပြောင်းရယူသော အမှုနှင့်တရားရုံးတစ်ရုံးမှ အခြားတရားရုံး တစ်ရုံးသို့ အမှု လွဲှပြောင်းပေးမှုကိုလည်း စီရင်ပိုင်ခွင့် အာဏာရှိသည်။

ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်၌ အောက်ပါ စာချွန်တော်အမိန့်များကို ထုတ်ဆင့်ပိုင်ခွင့် အာဏာ ရှိသည်-

• ရှေ့တော်သွင်း စာချွန်တော်အမိန့်၊
• အာဏာပေး စာချွန်တော်အမိန့်၊
• တားမြစ်စေ စာချွန်တော်အမိန့်၊
• အာဏာပိုင်မေးစာချွန်တော်အမိန့်၊
• အမှုခေါ်စာချွန်တော်အမိန့်

ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်၌ ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ် တဦး နှင့် ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်တရားသူကြီး (၈) ဦးရှိသည်။

တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များရှိ တရားလွှတ်တော် (၁၄) ရပ်မှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်သည်

1. ကချင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော် - ကချင်ပြည်နယ် မြစ်ကြီးနားမြို့
2. ကယားပြည် တရားလွှတ်တော် - ကယားပြည်နယ် လွိုင်ကော်မြို့
3. ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော် - ကရင်ပြည်နယ် ဘားအံမြို့
4. ချင်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော် - ချင်းပြည်နယ် ဟားခါးမြို့
5. စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော် - စစ်ကိုင်းတိုင်းဒေသကြီး မုံရွာမြို့
6. တနင်္သာရီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်
7. ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်
8. မကွေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်
9. မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်
10. မွန်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်
11. ရခိုင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်
12. ရန်ကုန်တိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်
13. ရှမ်းပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်
14. ဧရာဝတီတိုင်းဒေသကြီး တရားလွှတ်တော်

• ပြည်ထောင်စုတရားသူကြီးချုပ်
• ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်
• ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံး

• www.unionsupremecourt.gov.mm