စင်ကာပူနိုင်ငံ

Singapura (စင်ဂါပူရ) ခေါ်သောနာမ သည် မလေးဘာသာစကား Singapura မှ ဆင်းသက်လာပြီး [1] ကလယ်နှင့် သက္ကတဘာသာ (singa சிங்க सिंह siṃha ("ခြင်္သေ့"၊ သီဟ) နှင့် புர पुर pura ("မြို့"၊ ပူရ)) တွင် အရင်းခံသည်။ မလေးရာဇဝင်အရ ထိုနာမည်သည် ၁၄ ရာစုနှစ် စန်းနီလာအုတ္တမခေါ်သော စူမတြန်မင်းသားသည် ကျွန်းတွင်သင်္ဘောဆိုက်ပြီး မင်္ဂလာနရားတွေ့ခဲ့သောကြောင့် စင်ဂါ (ခြင်္သေ့) ဟုနာမည်မှည့်ခဲ့သည် ဟုဆိုသည်။[2] သို့သော် လတ်တလော ရှာဖွေတွေ့ရှိချက်များအရ ခြင်္သေ့သည် ဘယ်သောအခါမှ နေထိုင်ခဲ့ဖူးခြင်း မရှိကြောင်းသိရသည်။ ယုတ်စွအဆုံး အာရှခြင်္သေ့ပင် နေထိုင်ခဲ့ဖူးခြင်းမရှိပေ။ ထို့ကြောင့် စန်းနီလာအုတ္တမ မြင်ခဲ့ရသော သားရဲတိရစ္ဆာန်မှာ ကျား သာဖြစ်နိုင်သည်။ ဖြစ်နိုင်ခြေမှာ မလေးရှားကျား ဖြစ်သည်။[3][4]

စင်ကာပူနိုင်ငံနှင့် ပတ်သတ်သော ပထမဦးဆုံး အခြေချနေထိုင်မှု သမိုင်းကြောင်းမှာ အေဒီ ၂ရာစုတွင်ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူကျွန်းသည် စူမာတယန် ဆရီဝိဂျာယ (Sumatran Srivijaya) အင်ပါယာ၏ အစွန်အဖျားဖြစ်ပြီး မူလပထမအားဖြင့် ဂျာဗားကျွန်းသား စကားဖြင့် တီမားဆက် (Temasek) (ပင်လယ်မြို့) ဟုခေါ်သည်။ တီမားဆက်သည် လျှင်မြန်စွာပင် ကုန်သွယ်မှုအတွက် အခြေချနေထိုင်ရာ ဖြစ်လာခဲ့သော်လည်း ၁၄ရာစုအတွင်းတွင် ဆုတ်ယုတ်ပျက်စီးလာခဲ့သည်။ ရှေးဟောင်း တီမားဆက်ခေတ်မှ အကြွင်းအကျန်မှာ အနည်းငယ်သာရှိသော်လည်း စင်ကာပူမှ ရှေးဟောင်းသုတေသနပညာရှင်တို့က တီမားဆက် နှင့် အခြားခေတ်မှ လက်မှုပစ္စည်းအချို့ကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ၁၆ ရာစုနှင့် ၁၉ ရာစုအစောပိုင်းတွင် စင်ကာပူကျွန်းသည် ဂျဟိုးစူလတန်၏နယ်မြေ (Sultanate of Johor) အတွင်းတွင် ပါဝင်သည်။ ၁၆၁၃ ခုနှစ် မလေး-ပေါ်တူဂီစစ်ပွဲအတွင်းတွင် အခြေချနေထိုင်ရာနေရာအားလုံးကို ပေါ်တူဂီတပ်များက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ထိုရာစုနှစ်အတွင်းတွင် စင်ကာပူကျွန်းကို ပေါ်တူဂီတို့က ဆက်လက် ထိန်းချုပ်ခဲ့ကြပြီး ၁၇ ရာစုတွင် ဒတ်ချ်တို့က ထိန်းချုပ်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအချိန်များတွင် ကျွန်းပေါ်တွင် နေထိုင်သူများသည် အဓိကအားဖြင့် ငါးဖမ်းသမားများသာ ဖြစ်သည်။

ဆာ စတန်းဖို့ဒ် ရပ်ဖဲလ် ၁၈၁၉ ခုနှစ်တွင် စင်ကာပူကို ပထမဦးဆုံး ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည့် အနောက်နိုင်ငံသားဖြစ်ပြီး အဆိုပါ ကုန်သွယ်ရေးမြို့၏ ပထမဦးဆုံး ဘုရင်ခံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ယနေ့စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် ၎င်း ပထမဦးဆုံး ခြေချခဲ့သည့် နေရာတွင့် သူ့ရုပ်တုကိုထားရှိသည်။ ၎င်းရုပ်ထု၏နောက်တွင် စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ အောင်မြင်မှုနှင့် ကြွယ်ဝချမ်းသာမှု၏ လက္ခဏာရပ်ဖြစ်သည့် မိုးမျှော်တိုက် အဆောက်အဦးများ ရှိသည်။

၁၈၁၉ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၂၈ ရက်တွင် ဆာသောမတ်စ် စတန်းဖို့ဒ် ရပ်ဖဲလ်သည် စင်ကာပူကျွန်းမကြီးဆီသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ စင်ကာပူကျွန်းသည် ပထဝီအနေအထားအားဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် မဟာဗျူဟာကျသော ကုန်သွယ်ရေးအခြေစိုက်စခန်း ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်း ရပ်ဖဲလ်က သတိထားမိခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရပ်ဖဲလ်သည် အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီ (East India Company) ကိုကိုယ်စားပြု၍ စင်ကာပူကျွန်း၏တောင်ဖက်ပိုင်းကို ဗြိတိသျှတို့၏ ကုန်သွယ်ရေးအခြေစိုက်စခန်းအဖြစ်ထူထောင်ရန် စူလတန်ဟူစိန်ရှား (Sultan Hussein Shah) နှင့် ၁၈၁၉ ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၆ ရက်နေ့တွင် သဘောတူညီချက်စာချုပ်ကို ချုပ်ဆိုခဲ့သည်။

သက္ကရာဇ် ၁၈၂၄ ခုနှစ်အထိ စင်ကာပူသည် မလေးစူလတန်အုပ်ချုပ်သောနယ်မြေ ဖြစ်ခဲ့ပြီး ၁၈၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင်မှ ဗြိတိသျှကိုလိုနီအဖြစ် တရားဝင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ စင်ကာပူကျွန်း၌ ဒုတိယမြောက်အခြေချနေထိုင်သူ ဂျွန်ကရောဖို့ဒ်သည် စင်ကာပူကျွန်းကို အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီသို့လွှဲပြောင်းပေးရန် စူလတန်ဟူစိန်ရှားနှင့် သဘောတူညီချက်စာချုပ်ကို ၁၈၂၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂ ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုခဲ့ပြီး စင်ကာပူကျွန်းတစ်ခုလုံးကို ဗြိတိသျှပိုင် ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ စင်ကာပူကျွန်း၏ ခေတ်သစ်တစ်ခေတ်စခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှ အိန္ဒိယရုံးသည် ၁၈၅၈ ခုနှစ်မှစ၍ အုပ်ချုပ်ခဲ့သော်လည်း စင်ကာပူ သည် ၁၈၆၇ ခုနှစ်တွင် မှ ဘုရင်မသို့ သတင်းပို့ရသော ဗြိတိသျှဘုရင်မပိုင် ကိုလိုနီဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၁၈၆၉ ခုနှစ်တွင် ကျွန်းပေါ်တွင် လူ ၁ သိန်းမျှ နေထိုင်ခဲ့သည်။

ကိုလိုနီခေတ် စင်ကာပူ၏ အစပထမမြို့တည်ဆောက်ပုံမှာ အများအားဖြင့် ခွဲခြားအုပ်ချုပ်ရေးစနစ် အတိုင်းဖြစ်ပြီး ကွဲပြားခြားနားသောလူမျိုးစုတို့သည် ကျွန်း၏တောင်ဖက်ရှိ ကွဲပြားခြားနားသောနေရာတို့တွင် နေထိုင်ကြသည်။ စင်ကာပူမြစ်သည် ကုန်သည်များ နှင့် ဘဏ်လုပ်ငန်းရှင်တို့၏ ကုန်သွယ်ရေး အချက်အချာနေရာဖြစ်ပြီး တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယကူလီ တို့ bumboats ဟု ခေါ်ကြသော တုံကင်းများမှ ကုန်ပစ္စည်းများကို ထမ်းချရာ နှင့် ထမ်းတင်ရာ နေရာဖြစ်သည်။ ဒေသခံ အိုရန်လော့တ် (Orang Lauts) မလေးလူမျိုးများမှာ ငါးဖမ်းသမားများ နှင့် ပင်လယ်ပြင် ခရီးသွားများအဖြစ် အသက်မွေးကြသည်။ အာရပ်ကုန်သည်များနှင့် ပညာတတ်လူတန်းစားများကိုမူ ယနေ့ ကန်ပေါင်း ဂလန် (Kampong Glam) တည်ရှိရာ မြစ်ဝ၏ အရှေ့တောင်ဖက်တွင် တွေ့ရသည်။ အနည်းငယ်မျှသော ဥရောပ အခြေချနေထိုင်သူများမှာမူ ဖို့ဒ်ကိန်းနင်းဟေး (Fort Canning Hill) နှင့် စင်ကာပူမြစ်၏ အပေါ်ပိုင်းဒေသများတွင် နေထိုင်ကြသည်။ ဥရောပတိုင်းရင်းသားများကဲ့သို့ပင် အစောပိုင်း အိန္ဒိယမှ ပြောင်းရွေ့လာသူတို့သည်လည်း ကုန်းတွင်းပိုင်းဒေသများတွင် အခြေချနေထိုင်ကြပြီး ယနေ့ လစ်တဲလ်အင်ဒီးယား (Little India) တည်ရှိရာနေရာဖြစ်သည်။ ကမ်ပေါင်း (kampongs) ဟုခေါ်သော ကျေးလက်ဒေသ အခြေချနေထိုင်သူများနှင့် ပတ်သက်၍မူ အသိနည်းပြီး လွတ်လပ်ရေးရပြီး ၁၉၆၀ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်း စင်ကာပူအစိုးရမှ ထိုသို့နေထိုင်သူများကို အများအပြား ရွေ့ပြောင်းနေရာချသည့် အချိန်မှသာ သိရှိရသည်။

စင်ကာပူ၏ မြေပုံ

ဂျပန်တို့ အင်အားကြီးထွားမလာမီနှစ်များတွင် ဗြိတိသျှတို့သည် ဂျပန်တို့၏စစ်တပ်များ လျှင်မြန်စွာ ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်လာသည် ကို သတိပြုမိသည်။ အရှေ့တောင်အာရှရှိ သူတို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ကာကွယ်ရန်အတွက် ဗြိတိသျှတို့သည် စင်ကာပူ၏ မြောက်ဖက်ဆုံးအပိုင်းတွင် ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းကို တည်ဆောက်ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ဥရောပရှိ ဂျာမန်စစ်ပွဲကြောင့် စစ်သင်္ဘောများနှင့် စစ်လက်နက်များကို ဥရောပသို့ ယူဆောင်သွားခဲ့ရသည်။

ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းတွင် ဂျပန်ဘုရင့်တပ်မတော် (the Imperial Japanese Army) သည် မလာယာ ကို ကျူးကျော်ခဲ့ပြီး စင်ကာပူတိုက်ပွဲကို ပြင်းထန်စွာဖြစ်စေခဲ့သည်။ ပြင်ဆင်မှုအားနည်း၍ တပ်အမြောက်အများမှာ ဥရောပတွင် ရောက်နေသော ဗြိတိသျှတို့မှာ ၆ ရက်အတွင်းတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး မသိမ်းပိုက်နိုင်သည့် ခံတပ်ဟုဆိုသော နေရာကို ၁၉၄၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၅ ရက်တွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး တိုမိုယူကီ ယာမာရှီတာ (General Tomoyuki Yamashita) သို့ လက်နက်ချခဲ့ရသည်။ ထိုလက်နက်ချမှုနှင့် ပတ်သက်၍ "ဗြိတိသျှသမိုင်းတွင် အဆိုးရွားဆုံး ကပ်ဆိုက်မှု နှင့် အကြီးကျယ်ဆုံးသော လက်နက်ချမှု" ဟူ၍ ဗြိတိသျှဝန်ကြီးချုပ် ဝင်စတန်ချာချီက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဗြိတိသျှ ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းကို ဂျပန်တို့ သိမ်းပိုက်၍ အသုံးမပြု နိုင်ခင်အချိန်က ပင် ဖျက်စီးခဲ့သည်။ ဂျပန်တို့ က စင်ကာပူကို ရှိုးနန်တိုး (昭南島, Shōnantō?) ဟုအမည်ပေးခဲ့ပြီး "Shōwa no jidai ni eta minami no shima" ("昭和の時代に得た南の島", "Shōwa no jidai ni eta minami no shima"?) သို့ ရှိုဝါခေတ်တွင် ရရှိခဲ့သော တောင်ဖက်ကျွန်းဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ ဂျပန်တို့သည် လက်နက်ချပြီး တစ်လအကြာ ၁၉၄၅ စက်တင်ဘာလ ၁၂ ရက်အထိကျွန်းကို သိမ်းယူထားခဲ့ပြီး ထို့နောက်တွင် ဗြိတိသျှတို့က ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

ရှိုးနားတိုးကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားဖြင့် စယိုနန်(Syonan-to) တို သို့ စယိုနန် (Syonan) ဟု ရေးကြပြီး အဓိပ္ပါယ်မှာ တောင်ဖက်၏ အလင်းရောင်ဟူ၍ ဖြစ်သည်။

စင်ကာပူသည် ၁၉၅၉ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှအင်ပါယာအတွင်း၌ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရပြည်နယ် ဖြစ်လာခဲ့ပြီး ယူစွတ်ဘင် အီရှက် (Yusof bin Ishak) သည် ပထမဆုံး Yang di-Pertuan Negara (ပြည်နယ်တစ်ခုလုံး၏ ထင်ရှားသောအုပ်ချုပ်သူ) ဖြစ်လာခဲ့ပြီး လီကွမ်းယု မှာ ပထမဆုံး ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သည်။ ဗြိတိန်၏ အောက်မှ ၁၉၆၃ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် လွတ်လပ်ရေး ကြေငြာခဲ့သည်။ ၁၉၆၂ စက်တင်ဘာတွင် ခွဲရေးတွဲရေး ဆန္ဒခံယူပွဲ၏ ရလဒ်ကြောင့် မလာယာ၊ ဆာဘား နှင့် ဆာရာဝက်တို့ နှင့်အတူ မလေးရှား ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ သို့သော် ၂ နှစ်အကြာတွင် ပြည်နယ်၏ ပီအေပီ အစိုးရနှင့် ဖက်ဒရယ် ကွာလာလမ်ပူ အစိုးရတို့ အယူအဆပိုင်းဆိုင်ရာ အကြီးအကျယ်အငြင်းပွားမှု တို့ကြောင့် စင်ကာပူသည် ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုမှ ခွဲထွက်ခဲ့သည်။ စင်ကာပူသည် ၁၉၆၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၉ ရက်တွင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် တရားဝင်ရပ်တည်ခဲ့သည်။ ယူစွတ်ဘင်အီရှက်သည် စင်ကာပူ၏ ပထမဆုံးသမ္မတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့ပြီး လီကွမ်းယုမှာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ဆက်လက်ရှိနေခဲ့သည်။

မိမိဘာသာ ပြည့်စုံလုံလောက်အောင် ကြိုးစားသော်လည်း နိုင်ငံအသစ်တစ်ခုအနေနှင့် စင်ကာပူသည် အလုပ်လက်မဲ့ဦးရေ ပေါများခြင်း၊ နေအိမ်အလုံအလောက်မရှိခြင်း၊ မြေနေရာ နှင့် သဘာဝ အရင်းအမြစ် ရှားပါးခြင်းစသည့် ပြဿနာများနှင့် ကြုံတွေ့ရသည်။ လီကွမ်းယူ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် အုပ်ချုပ်ခဲ့သော ၁၉၅၉ မှ ၁၉၉၀ အထိအချိန်ကာလအတွင်း သူ၏အစိုးရသည် အလုပ်လက်မဲ့များပြားသည့် ပြဿနာ၊ လူနေမှုအဆင့်အတန်းကို မြှင့်တင်ခြင်း နှင့် ပြည်သူ့အိမ်ရာ စီမံကိန်းအများအပြားကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း စသည့် ပြဿနာများကို ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ ထိုအချိန်သည် နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး အခြေခံအဆောက်အအုံ၏ အုတ်မြစ်ကို ချပေးခဲ့သော အချိန်ကာလဖြစ်သည်။ လူမျိုးရေးပြဿနာများ၏ ခြိမ်းချောက်မှုများကိုလည်း ထိန်းချုပ်ပေးခဲ့ပြီး ယောက်ျားလေးတိုင်း စစ်မှုမထမ်းမနေရစနစ်ဖြင့် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံ၏ ကာကွယ်ရေးစနစ်တကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။

၁၉၉၀ တွင် ဂိုချုပ်တောင်မှ လီကွမ်းယု၏ ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို ဆက်ခံခဲ့သည်။ သူ၏အချိန်ကာလအတွင်းတွင် ၁၉၉၇ အာရှစီးပွားရေး ပြဿနာ ၏ ရိုက်ခတ်မှုများ၊ ၂၀၀၃ ခုနှစ် ဆားရောဂါ ပျံနှံ့မှု၊ စက်တင်ဘာ ၁၁ရက် တိုက်ခိုက်မှုအပြီး ဂျမားအစ္စလာမ်မီးယားအဖွဲ့၏ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မည့် ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ဖြေရှင်းပေးခဲ့သည်။ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် လီကွမ်းယု၏ သားအကြီးဆုံးဖြစ်သည့် လီရှန်လုံးသည် စင်ကာပူ၏ တတိယမြောက် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သူ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များထဲမှ မှတ်သားလောက်သော ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ နိုင်ငံခြားကမ္ဘာလှည့် ခရီးသည်များကို ဆွဲဆောင်နိုင်ရန်အတွက် ကာစီနို လောင်းကစားရုံဖွင့်လှစ်မည့် အစီအစဉ်ပင် ဖြစ်သည်။

၁၉၆၅ မတိုင်မီ လွတ်လပ်ရေး မရမီ အချိန်က စင်ကာပူသည် ဗြိတိသျှ တို့၏ ရေလက်ကြား အခြေချ နေထိုင်ရာ ကရောင်းကိုလိုနီ၏ မြို့တော်ဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ဗြိတိသျှတို့၏ အရှေ့အာရှ ရေတပ်စခန်း အခြေစိုက်ရာ နေရာလည်း ဖြစ်ခဲ့သည်။[64] ဒေသအတွင်း ဗြိတိသျှတို့၏ အဓိက ရေတပ် အခြေစိုက် စခန်း ရှိရာ ဖြစ်သည့် အပြင် ထိုအချိန်က အကြီးဆုံး လွန်းတင် သင်္ဘောကျင်း ရှိရာ နေရာ ဖြစ်သဖြင့် သတင်းစာများက အရှေ့၏ ဂျီဘရော်လ်တာ ဟု ကင်ပွန်းတပ်ကြသည်။[65] ၁၈၆၉ ခုနှစ် စူးအက်တူးမြောင်း ကို ဖွင့်လှစ်ပြီးနောက် ဥရောပနှင့် အာရှကြား ကုန်သွယ်မှု အကြီးအကျယ် တိုးတက်လာခဲ့ပြီး ထိုအကြောင်းရင်းများက စင်ကာပူ ကမ္ဘာ၏ အဓိက ကုန်သွယ်ရာ ဌာန တစ်ခု ဖြစ်လာစေခဲ့သည့် အပြင် စင်ကာပူ ဆိပ်ကမ်းကို ကမ္ဘာ့ အကြီးဆုံး နှင့် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်း တစ်ခု ဖြစ်လာစေခဲ့သည်။[66] ၁၉၆၅ မတိုင်မီက စင်ကာပူရှိ လူတစ်ဦးချင်း အလိုက် ဂျီဒီပီမှာ ၅၁၁ ဒေါ်လာ ဖြစ်သဖြင့် အရှေ့အာရှတွင် တတိယမြောက် အမြင့်မားဆုံး ဖြစ်သည်။[67] လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက် နိုင်ငံခြား တိုက်ရိုက် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့် ဂိုကန်ဆွီး နှင့် အဲလ်ဘတ်ဝင်းဆီးမီးယပ်စ် တို့၏ စီမံကိန်း အပေါ် အခြေခံ၍ နိုင်ငံတော်က ဦးဆောင်သော စက်မှုပြောင်းလဲရေးများကြောင့် နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးမှာ ကျယ်ပြန့်လာခဲ့သည်။[68]

ယနေ့ခေတ် စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် အလွန်တိုးတက်သော ဈေးကွက်စီးပွားရေး စနစ် ရှိပြီး သမိုင်းကြောင်းအရ ကုန်သွယ်ရေး အချက်အခြာ ဌာန တစ်ခု အဖြစ်မှ ချဲ့ထွင်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ဟောင်ကောင်၊ တောင်ကိုရီးယား ၊ ထိုင်ဝမ် တို့နှင့် အတူ စင်ကာပူသည် အာရှ ကျားလေးကောင်တွင် ကနဦး ကတည်းက ပါဝင်ခဲ့ပြီး လူတစ်ဦးချင်း အလိုက် ဂျီဒီပီ အရ အခြား ကျားသုံးကောင်ကို ကျော်တက် သွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူသည် စီးပွားရေး စနစ်အားဖြင့် အလွတ်လပ်ဆုံး[77] တီထွင်ကြံဆမှု အကောင်းဆုံး[78] ပြိုင်ဆိုင်မှု အများဆုံး [79] နှင့် စီးပွားရေး လုပ်ရန် အကောင်းဆုံး [80] သော နေရာတစ်ခု ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ် စီးပွားရေး လွတ်လပ်မှု ညွှန်းကိန်းမှ စင်ကာပူကို ကမ္ဘာတွင် ဒုတိယမြောက် လွတ်လပ်မှု အရှိဆုံး စီးပွားရေး ရှိသော နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ ခြစားမှု ရှုမြင် ကိန်းညွှန်းတွင် စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာတွင် ခြစားမှု အနည်းဆုံးသောနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် နယူးဇီလန် နှင့် စကင်ဒီနေးဗီးယား နိုင်ငံများနှင့် အတူ အမြဲတစေ ပါဝင်လေ့ ရှိသည်။

စင်ကာပူသည် ယခင် ဆယ်စုနှစ် အတွင်း စတန်းဒတ် အင်န် ပူးဝါး၊ မူဒီ နှင့် ဖစ်ချ် တို့ အပါအဝင် အားလုံးသော ချေးငွေ အဆင့်သတ်မှတ်သည့် အေဂျင်စီ များမှ နိုင်ငံ အလိုက် ချေးငွေအဆင့် အနေနှင့် ထိပ်ဆုံး ဖြစ်သော အေသုံးလုံး အဆင့် သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသည့် တစ်ခုတည်းသော အာရှနိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ တကမ္ဘာလုံး အနေနှင့် ဆိုလျှင် အကြီးဆုံး ချေးငွေ အဆင့်သတ်မှတ်သည့် အေဂျင်စီ သုံးခုမှ အေသုံးလုံး အဆင့် သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသော နိုင်ငံ ကိုးနိုင်ငံ တွင် တစ်နိုင်ငံ အဖြစ်ပါဝင်သည်။[81][82][83] စင်ကာပူသည် တည်နေရာ အရ လည်းကောင်း၊ ခြစားမှု ကင်းစင်ခြင်းကြောင့် လည်းကောင်း၊ ကျွမ်းကျင် အလုပ်သမားများ ပေါများမှုကြောင့်လည်းကောင်း၊ အခွန်အခ နှုန်းထား သက်သာခြင်းကြောင့်လည်းကောင်း၊ ခေတ်ရှေ့ပြေးသော အခြေခံ အဆောက်အအုံ များကြောင့် လည်းကောင်း များပြားလှစွာသော နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကို ဆွဲဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။ စင်ကာပူတွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဂျပန်နိုင်ငံ နှင့် ဥရောပတို့မှ နိုင်ငံတကာ ကုမ္ပဏီပေါင် ၇,၀၀၀ ကျော် ရုံးစိုက်ကြသည်။ ထို့ပြင် တရုတ်နိုင်ငံ မှ ကုမ္ပဏီ ၁,၅၀၀ ခန့် နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံမှလည်း ၁,၅၀၀ ခန့် ရှိသော ကုမ္ပဏီများ ရုံးစိုက်ကြသည်။ နိုင်ငံခြား ကုမ္ပဏီများကို နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး ကဏ္ဍ အသီးသီးတွင် တွေ့မြင်နိုင်သည်။ စင်ကာပူသည် အိန္ဒိယတွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးမားဆုံးသော ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပြုသည့် နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံလည်း ဖြစ်သည်။[84] စင်ကာပူရှိ အလုပ်သမားများ၏ ၄၄ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စင်ကာပူနိုင်ငံသားများ မဟုတ်ကြပေ။[85] ဆယ်ခုကျော်သော နိုင်ငံ နှင့် ဒေသများ နှင့် လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်မှု သဘောတူညီချက်များကိုလည်း လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည်။ [21] ဈေးကွက် အရ လွတ်လပ်မှု ရှိသော်လည်း စင်ကာပူ အစိုးရ၏ လုပ်ငန်းများသည် စီးပွားရေး ကဏ္ဍအတွင်း သိသိသာသာ နေရာယူထားပြီး နိုင်ငံ ဂျီဒီပီ၏ ၂၂% ကို ပံ့ပိုးပေးလျှက် ရှိသည်။ [86]

စင်ကာပူအား ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စီးပွားရေး၏ ကျန်းမာရေး အခြေအနေကို ညွှန်ပြသည့် တိုင်းတာ ကိရိယာ တစ်ခု အနေနှင့် ရှုမြင်နိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် အာရှတိုက်၏ စီးပွားရေး အခြေအနေ နှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်ပြီး ပြင်ပ ကုန်သွယ်ရေး အပေါ်တွင် များစွာ မှီခို ရပ်တည်နေခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြား ကုန်သွယ်ရေး နှင့် ငွေကြေးစီးဆင်းမှုမှာ ဂျီဒီပီ၏ ၄၀၇.၉% မျှ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကုန်သွယ်ရေးကို အမှီခိုဆုံး တိုင်းပြည်တစ်ခုပင် ဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံး အများဆုံး ကုန်တင်ပို့ မှုတွင် အဆင့် ၁၄ ရှိပြီး ကုန်တင်သွင်းမှုတွင် အဆင့် ၁၅ ရှိသည်။

စင်ကာပူတွင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ၁၁ ခုမြောက် အများပြားဆုံး နိုင်ငံခြား အရန်ငွေ ရှိပြီး[87] လူတစ်ဦးချင်း အချိုးအားဖြင့် နိုင်ငံတကာ တွင် အများဆုံး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုပြုသော တိုင်းပြည်များထဲတွင်လည်း တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။[88][89] စင်ကာပူနိုင်ငံသုံး ငွေကြေးမှာ စင်ကာပူဒေါ်လာဖြစ်ပြီး စင်ကာပူငွေကြေးအာဏာပိုင် အဖွဲ့မှ ရိုက်နှိပ် ထုတ်ဝေသည်။ [90] ဘရူနိုင်းဒေါ်လာနှင့် တန်ဖိုး အညီအမျှ လဲလှယ် အသုံးပြုခြင်း ပြုနိုင်သည်။[91]

လတ်တလောနှစ်များတွင် စင်ကာပူနိုင်ငံသည် ချမ်းသာသူများ၏ အခွန်ရှောင်ရာ နိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ အဖြစ် ရေပန်းစား လာပြီး ကိုယ်ပိုင် ဝင်ငွေ အပေါ်တွင် အခွန်ကောက်ခံမှုနှုန်း နည်းပါးပြီး နိုင်ငံခြားမှ လာသော ဝင်ငွေ နှင့် အမြတ်ငွေ တိုးပွားမှုများကို အခွန်ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးသောကြောင့် ပင် ဖြစ်သည်။ ဩစတြေးလျမှ လက်လီ ရောင်းချမှုဖြင့် ခန့်မှန်းခြေ ဩစတြေးလျ ဒေါ်လာ ၈၃၅ သန်းမျှ ချမ်းသာကြွယ်ဝသော သူဌေး ဘရက် ဘလန်ဒီ နှင့် ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်အား ပူးတွဲ တည်ထောင်သူ ဘီလီယံပေါင်းများစွာ ကြွယ်ဝသော ယူဒရေဒို ဆာဗရင် တို့မှာ စင်ကာပူတွင် အခြေချသော ချမ်းသာကြွယ်ဝသူများ၏ ဥပမာ နှစ်ခု ဖြစ်သည်။ (ဘလန်ဒီသည် ၂၀၁၃ တွင် ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့ပြီး ဆာဗရင်သည် ၂၀၁၂ တွင် ပြောင်းရွှေ့လာခဲ့သည်။[92] အခွန်အခ မျှတမှု ကွန်ယက်၏ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အခွန်ရှောင်ရန် အကောင်းဆုံး နိုင်ငံများကို ပြသော ငွေကြေးဆိုင်ရာ လျှို့ဝှက်မှု ညွှန်းကိန်းတွင် စင်ကာပူအား ပဉ္စမအဆင့် သတ်မှတ်ထားပြီး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ထက် အနည်းငယ်မျှ ပို၍ အမှတ်များသည်။[93]

စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ သန်းကြွယ်သူဌေးများ၏ ရာခိုင်နှုန်း အများဆုံး ရှိသော တိုင်းပြည်ဖြစ်ပြီး အိမ်ထောင်စု ၆ ခုတွင် တစ်ခု၌ အပိုသုံးစွဲနိုင်သော ငွေကြေး အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၁ သန်းမျှ အနည်းဆုံး ရှိသည်။ ထိုသို့ ရေတွက်ရာတွင် ပိုင်ဆိုင်မှုများ၊ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများနှင့် ဇိမ်ခံတန်ဖိုးကြီး ပစ္စည်းများကို ထည့်သွင်း ရေတွက်ခြင်း မပြုဘဲ အကယ်၍ ထိုသို့သာ ရေတွက်ပါက သန်းကြွယ်သူဌေး အရေအတွက် ပိုမို များပြားလာနိုင်သည်။ စင်ကာပူမှာ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲ၌ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အိမ်ခြံမြေ တန်ဖိုး ဈေးအကြီးဆုံးသော နိုင်ငံများတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သောကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။[94] စင်ကာပူတွင် အနည်းဆုံး လုပ်ခလစာ သတ်မှတ်ချက် မရှိပေ။ အနည်းဆုံး လုပ်ခလစာမှု ယှဉ်ပြိုင်မှုကို အားလျော့စေသည်ဟု ယုံကြည်သောကြောင့် ပင် ဖြစ်သည်။ ထို့ပြင် ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများထဲ၌ လစာမညီမျှမှု အများဆုံးသော နိုင်ငံများတွင်လည်း တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ [95][96]

စင်ကာပူ၏ ပင်မစီးပွားရေးရပ်ကွက်ကို အက်စပလန်းနိတ် ဇာတ်ရုံနေရာမှ မြင်ရပုံ

ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် တန်ဖိုးအကြီးဆုံး ဖြစ်သော စင်ကာပူရှိ မရီနာဘေးဆန်း အဆောက်အအုံ

ဂျူရောင်းကျွန်းသည် စင်ကာပူရှိ ရေနံဓာတုဆိုင်ရာ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ အခြေစိုက်ရာ နေရာ ဖြစ်သည်။

ယခင် ဆယ်နှစ်အတွင်း ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် အလုပ်အများဆုံး ကုန်သေတ္တာ အတင်အချ ပြုလုပ်ရာ ဆိပ်ကမ်းဖြစ်သော စင်ကာပူ ဆိပ်ကမ်းကို စင်ကာပူမြို့ နောက်ခံဖြင့် မြင်ရပုံ

စင်ကာပူသည် အချို့သော စီးပွားရေး ကဏ္ဍများတွင် ကမ္ဘာ့ ရှေ့ဆောင် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ်တည်ရှိသည်။ စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာ့ စတုတ္ထမြောက် ဦးဆောင်ဦးရွက်ပြုရာ ငွေကြေးဌာန တစ်ခု ဖြစ်ပြီး[97] ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဒုတိယမြောက် အကြီးဆုံး ကက်စီနို လောင်းကစား ပြုရာ နေရာ ဖြစ်သည့်အပြင် [98] ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ထိပ်တန်း ရေနံချက်လုပ်ရာ နေရာ သုံးခုတွင် တစ်ခု အပါအဝင် ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အများဆုံး ရေနံတူးစင် ထုတ်လုပ်ရာ နှင့် သင်္ဘောများ ပြင်ဆင်ရေး အတွက် အဓိက နေရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။[99][100][101] ကမ္ဘာ့ဘဏ်မှ စင်ကာပူနိုင်ငံအား ကမ္ဘာပေါ်တွင် စီးပွားရေး လုပ်ရန် အလွယ်ကူဆုံး နေရာ တစ်ခု အဖြစ် သတ်မှတ်ဖော်ပြခဲ့ပြီး [98] ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိပ်ဆုံး ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေး ဌာန တစ်ခု အဖြစ် အဆင့်သတ်မှတ် ခဲ့သည်။ [102] စတုတ္ထအကြိမ် ထုတ် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စိမ်းလန်းသော စီးပွားရေး ညွှန်းကိန်းမှ ကျွမ်းကျင်သူများမှ စင်ကာပူအား ကမ္ဘာပေါ်တွင် သတ္တမမြောက် အစိမ်းလန်းဆုံး မြို့တော် တစ်ခု အဖြစ် အဆင့်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။[103]

စင်ကာပူ၏ စီးပွားရေးသည် ငွေကြေးဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုများ၊ ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများ နှင့် ရေနံချက်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် များစွာ မှီခိုရပ်တည်လျှက် ရှိသည်။ စင်ကာပူ၏ ထိပ်ဆုံး ပြည်ပပို့ကုန်များမှာ သန့်စင်ပြီးသော ရေနံ၊ အိုင်စီ ဆားကစ် နှင့် ကွန်ပျူတာ တို့ ဖြစ်ကြပြီး[104] ၂၀၁၀ ခုနှစ် နိုင်ငံ ဂျီဒီပီ၏ ၂၇% မျှ ရှိကာ အီလက်ထရွန်းနစ် လုပ်ငန်းများ၊ ရေနံချက်လုပ်ငန်းများ၊ ဓာတုလုပ်ငန်းများ၊ စက်မှုအင်ဂျင်နီယာ ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများ နှင့် ဇီဝဆေးပညာ သိပ္ပံ ဆိုင်ရာ ကဏ္ဍများ သိသာထင်ရှားစွာ ပါဝင်သည်။ ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် စင်ကာပူသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ အီလက်ထရွန်းနစ် ဝေဖာချစ်ပ်များ ထုတ်လုပ်ရာ ဖောင်ဒရီများ၏ ဝေဖာ ချစ်ပ် ထုတ်လုပ်မှုမှ ၁၀% ခန့်ကို ထုတ်လုပ်ခဲ့သည်။ [105]

စင်ကာပူ၏ အကြီးဆုံး ကုမ္ပဏီများမှာ ဆက်သွယ်ရေး၊ ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး နှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ရေး ကဏ္ဍများတွင် ပါဝင်ကာ အများစုမှာ နိုင်ငံတော်မှ ဦးဆောင်ဦးရွက်ပြု လုပ်ကိုင်ရာ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများ ဖြစ်ပြီး စင်ကာပူ စတော့ခ် အိတ်ချိန်းတွင် ရှယ်ယာ အရောင်းအဝယ်ပြုကြသည်။ ၎င်းတို့ ထဲတွင် ဆင်းတဲလ် ခေါ် စင်ကာပူ ဆက်သွယ်ရေး ကုမ္ပဏီ၊ စင်ကာပူ တက်ခနော်လော်ဂျီ အင်ဂျင်နီယာရင်း၊ ကပ်ပဲလ် ကော်ပိုရေးရှင်း၊ အိုစီဘီစီ ခေါ် ပြည်ပတရုတ်ဘဏ်လုပ်ငန်း ကော်ပိုရေးရှင်း၊ ဒီဘီအက်စ် ခေါ် စင်ကာပူ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဘဏ်၊ ယူအိုဘီ ခေါ် စည်းလုံးသော ပြည်ပဘဏ် စသည့် ကုမ္ပဏီများ ပါဝင်သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားရေး မတည်ငြိမ်မှု များ အတွင်းတွင်ပင် ဘလွန်းဘတ်၏ စစ်တမ်းအရ အိုစီဘီစီ၊ ဒီဘီအက်စ် နှင့် ယူအိုဘီ ဘဏ်များကို ကမ္ဘာ့ နံပါတ် ၁၊ ၅ နှင့် ၆ တို့ အနေနှင့် အသီးသီး အဆင့်သတ်မှတ် ဖော်ပြခံခဲ့ရသည်။[106]

နိုင်ငံ၏ ကမ္ဘာ့လူသိအများဆုံးအမှတ်တံဆိပ်များတွင် စင်ကာပူ လေကြောင်းလိုင်း၊ ချန်ဂီ လေဆိပ် နှင့် စင်ကာပူ ဆိပ်ကမ်းတို့ ပါဝင်ကာ ထို သုံးခုလုံးမှာ ၎င်းတို့နှင့် သက်ဆိုင်သော စီးပွားရေး ကဏ္ဍ အသီးသီးတွင် ဆု အများဆုံး ရရှိသော လုပ်ငန်းများ ဖြစ်ကြသည်။ စင်ကာပူ လေကြောင်းလိုင်း အား ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဖော်ကျွန်း စီးပွားရေး စစ်တမ်းအရ အာရှ၏ လေးစားအားကျစရာ အကောင်းဆုံး ကုမ္ပဏီ နှင့် ကမ္ဘာ့ ၁၉ ခုမြောက် လေးစား အားကျစရာ အကောင်းဆုံး ကုမ္ပဏီအဖြစ် ဖော်ပြခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဆုအများဆုံး ရရှိသည့် လေကြောင်းလိုင်း တစ်ခု ဖြစ်ပြီး အမေရိကန်အခြေစိုက် ခရီးသွား နှင့် အပန်းဖြေ စာဖတ်သူများ၏ စစ်တမ်းအရ အကောင်းဆုံး အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေကြောင်းလိုင်း အဖြစ် နှစ် ၂၀ ဆက်တိုက် ဖော်ပြခြင်း ခံခဲ့ရသည်။[107][108] ချန်ဂီ လေဆိပ်သည် လေကြောင်းလိုင်း ၁၀၀ ကျော်ဖြင့် မြို့ကြီးပေါင်း ၃၀၀ ကျော်ကို ဆက်သွယ်ပေးသည်။ မဟာဗျူဟာမြောက် နိုင်ငံတကာ လေဆိပ် မှာ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး လေဆိပ်ဆုပေါင်း ၄၈၀ ကျော်ကို လက်ခံရရှိခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။[109]

ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားလုပ်ငန်းမှာလည်း စီးပွားရေး၏ ကြီးမားသော အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာလှည့် ခရီးသွားပေါင်း ၁၅ သန်းကျော်တို့ စင်ကာပူသို့ လာရောက် လည်ပတ်ခဲ့ကြသည်။[110] ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသွား လုပ်ငန်းကို ပိုမိုတိုးချဲ့ရန် အတွက် ကက်စီနိုလုပ်ငန်းကို ၂၀၀၅ တွင် တရားဝင် ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း ငွေကြေးခဝါချမှု နှင့် လောင်းကစား စွဲလမ်းမှုများကို ထိန်းချုပ်ရန် အတွက် စုပေါင်းအပန်းဖြေစခန်းဟု အမည်တပ်ထားသော လုပ်ငန်းများ အတွက် လိုင်စင် ၂ ခု သာ ချပေးခဲ့သည်။ စင်ကာပူသည် ကျန်းမာရေး ခရီးသွား လုပ်ငန်း အနေနှင့်လည်း မိမိဘာသာ အရောင်းမြှင့်တင်ရေး ပြုခဲ့ပြီး နိုင်ငံခြားသားပေါင်း ၂၀၀,၀၀၀ ကျော်တို့ နှစ်စဉ် လာရောက်၍ ဆေးကုသမှု ခံယူကြသည်။ စင်ကာပူ၏ ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းမှ နှစ်စဉ် နိုင်ငံခြား လူနာပေါင်း ၁ သန်း အနည်းဆုံးကို ဝန်ဆောင်မှု ပေးရန် နှင့် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၃ ဘီလီယံမျှ အမြတ်ငွေ ရရှိရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။[111]

စင်ကာပူသည် ပညာရေး အချက်အခြာ ဌာန တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံတကာ ကျောင်းသားပေါင်း ၈၀,၀၀၀ ကျော် လာရောက် ပညာသင်ကြား ကြသည်။ [112] မလေးရှားမှ ကျောင်းသားပေါင်း ၅,၀၀၀ ကျော်တို့သည် ဂျဟိုး-စင်ကာပူ ကော့စ်ဝေး တံတားကို ဖြတ်သန်း၍ မလေးရှားမှ စင်ကာပူသို့ နေ့စဉ် ကျောင်းတက် ကြသည်။ [113] ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် စင်ကာပူရှိ တက္ကသိုလ်များ၏ ကျောင်းသား ၂၀% မှာ နိုင်ငံတကာမှ ကျောင်းသား များ ဖြစ်ကြပြီး အများစုမှာ အာဆီယံနိုင်ငံများ၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ နှင့် တရုတ်နိုင်ငံ တို့မှ ဖြစ်သည်။[114]

၂၀၀၀ ခုနှစ် အစောပိုင်းကာလများ အတွင်း စီးပွားရေး ကျဆင်းမှု နှင့် နည်းပညာ ကဏ္ဍတွင် ကျဆင်းလာမှု တို့ကြောင့် ၂၀၀၁ ခုနှစ်တွင် စင်ကာပူ နိုင်ငံ၏ ဂျီဒီပီသည် ၂.၂% မျှ လျော့ကျ ခဲ့သည်။ ၂၀၀၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် စီးပွားရေး ပြန်လည်သုံးသပ်ရေး ကော်မတီများကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေးကို ပြန်လည် ရှင်သန် တက်ကြွလာစေရန် အတွက် ပေါ်လစီ အချို့ကို ပြောင်းလဲပစ်ရန် အကြံပြုတင်ပြခဲ့သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ စင်ကာပူ၏ စီးပွားရေးမှာ ပြန်လည် နလန်ထူလာခဲ့ပြီး အဓိက အားဖြင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ပြန်လည်တိုးတက်လာမှုကြောင့် ဖြစ်ကာ ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ၈.၃% နှင့် ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ၆.၄% မျှ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးမှု ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပြီး[115] ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ၇.၉% မျှ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက် လာခဲ့သည်။ [116] ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ၀.၈% မျှ လျော့ကျ သွားခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၁၀ ခုနှစ်တွင် ပြန်၍ နလန်ထူလာခဲ့ကာ ဂျီဒီပီမှာ ၁၄.၅% မျှ တိုးတက်လာခဲ့သည်။ စင်ကာပူရှိ အလုပ်များ၏ ရာခိုင်နှုန်း အများစုမှာ ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍတွင် ဖြစ်ပြီး ၂၀၁၀ ဒီဇင်ဘာလတွင် အလုပ်ပေါင်း ၃,၁၀၂,၅၀၀ ခုတွင် ၂,၁၅၁,၄၀၀ ခုမှာ ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍတွင် ဖြစ်သည်။ စီးပွားရေး အရ အလုပ်လုပ်ကိုင်နိုင်ပြီး အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်နေသော အသက် ၁၅ နှစ် အထက် လူဦးရေ ၏ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ၂% ခန့် ဖြစ်သည်။[117]

စင်ကာပူတွင် အင်တာနက် ချိတ်ဆက်မှုကို အင်တာနက် ဝန်ဆောင်သူများမှ ပြုလုပ်ပေးကြပြီး ၁ စက္ကန့်လျှင် ၁ ဂစ်ဂါဘိုက် အထိ ရှိသော အိမ်သုံး အင်တာနက်များကို တပ်ဆင်ပေးသည်။ ထိုသို့ ဂစ်ဂါဘစ် အထိ မြန်နှုန်း ရှိသော ကွန်ယက်များကြောင့် ပို့ကုန် တင်ပို့မှုကို တိုးမြှင့်နိုင်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၆ တွင် အလုပ်ပေါင်း ၈၀,၀၀၀ ကျော်ကို ဖန်တီး ပေးနိုင်ခဲ့သည်။[141] မိုဘိုင်းဖုန်း အသုံးပြုမှုမှာ အလွန်မြင့်မားပြီး လူ ၁၀၀ လျှင် မိုဘိုင်းဖုန်း ၁၄၈ လိုင်း ရှိသည်။[142]

စင်ကာပူ ဆိပ်ကမ်းကို ဆန်တိုဆာကျွန်း နောက်ခံဖြင့် မြင်ရပုံ

စင်ကာပူသည် လူဦးရေ အလွန်သိပ်သည်းသော သေးငယ်သော ကျွန်းကလေး တစ်ကျွန်း ဖြစ်သဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင် ညစ်ညမ်းမှု လျှော့ချနိုင်ရန် နှင့် ယာဉ်ကြောပိတ်ဆို့မှုကို လျှော့ချနိုင်ရန် လမ်းများပေါ်တွင် သွားလာနေသော ကိုယ်ပိုင်ကား စီးရေကို ကန့်သတ် ထားသည်။ ကားဝယ်ယူသူများသည် ကားတန်ဖိုး၏ ဈေးကွက်ပေါက်ဈေး တစ်ဆခွဲမျှသော အခွန်ကို ပေးဆောင်ရပြီး စင်ကာပူ စီအိုအီး ခေါ် ကားပိုင်ဆိုင်ခွင့် လက်မှတ်ကို လေလံဆွဲ ဝယ်ယူရပြီး ထိုလက်မှတ် ရှိပါက ကားကို လမ်းမပေါ်တွင် ဆယ်စုနှစ် တစ်ခုစာမျှ မောင်းနှင် နိုင်သည်။ စင်ကာပူ ကားပိုင်ဆိုင်ခွင့် လက်မှတ်တစ်ခု၏ တန်ဖိုးဖြင့်ပင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ပေါ့ရှ် ဘောက်စတာ ကားတစ်စင်း ဝယ်ယူနိုင်သည်။ စင်ကာပူရှိ ကားတန်ဖိုးမှာ အခြား အင်္ဂလိပ်စကား ပြောသော နိုင်ငံများထက် သိသိသာသာပင် များပြားသည်။[143] အခြားသော ဓနသဟာယနိုင်ငံများ ကဲ့သို့ပင် လမ်းပေါ်ရှိ ကားများ နှင့် လမ်းပေါ်တွင် လျှောက်သောသူများ လက်ဝဲဘက်သို့ ကပ်၍ သွားကြသည်။[144]

နော့သ် ဘရစ်ချ်လမ်းပေါ်ရှိ အီလက်ထရွန်းနစ် စနစ်သုံး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသည့် ဂိတ်

စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် နေထိုင်သူများသည် ခြေလျှင်၊ စက်ဘီး၊ ဘတ်စ်ကား၊ အငှားယာဉ်၊ အမ်အာရ်တီ ခေါ် လျှပ်စစ်အမြန်ရထား အကြီးစား၊ အယ်လ်အာရ်တီ ခေါ် လျှပ်စစ် အမြန်ရထား အငယ်စား တို့ဖြင့်လည်း သွားလာကြသည်။ အက်စ်ဘီအက်စ် ထရန်စစ် နှင့် အက်စ်အမ်အာရ်တီ ကော်ပိုရေးရှင်း ဆိုသော ကုမ္ပဏီ နှစ်ခုမှ အများပြည်သူသုံး ဘတ်စ်ကားနှင့် ရထားတို့ကို ပြေးဆွဲကြသည်။ အငှားယာဉ် ကုမ္ပဏီ ၆ ခု ရှိပြီး ထိုကုမ္ပဏီများမှ အငှားယာဉ် ၂၈,၀၀၀ ကျော်ကို လမ်းများပေါ်တွင် ပြေးဆွဲလျှက် ရှိသည်။[145] အငှားယာဉ်မှာ လူသုံးများသော အများသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်း တစ်ခု ဖြစ်ပြီး အခြားသော ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အငှားယာဉ် နှုန်းထားမှာ သက်သာသည်ကို တွေ့ရသည်။[146]

စင်ကာပူနိုင်ငံတွင် စုစုပေါင်း ၂,၀၈၅ မိုင် (၃၃၅၆ ကီလိုမီတာမျှ ) ရှည်လျားသော လမ်းမများ ရှိပြီး ၎င်းတို့ထဲတွင် ၁၀၀မိုင် (၁၆၁ ကီလိုမီတာ) မျှ ရှည်လျားသော အိက်စ်ပရက်စ်ဝေး ခေါ် အမြန်လမ်း များလည်း ပါဝင်သည်။[147][148] ၁၉၇၅ ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့သော ဧရိယာပေါ်တွင် မူတည်၍ လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံသည့်စနစ်မှာ ကမ္ဘာပေါ်တွင် ပထမဆုံး ယာဉ်ကြောကျပ်တည်းမှု အတွက် ပိုက်ဆံကောက်ခံသည့် စနစ် ဖြစ်ခဲ့ပြီး ယာဉ်ကြော ကျပ်တည်းမှု ကို လျှော့ချရန် အတွက် အခြားသော လုပ်ဆောင်ချက်များ ဖြစ်သော ကားပိုင်ဆိုင်မှု ပမာဏကို ကန့်သတ်ထားခြင်းနှင့် လူအများသွားလာနိုင်သည့် ရထားစနစ်ကို တိုးတက်ကောင်းမွန် စေခဲ့ခြင်းတို့လည်း လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။[149][150] ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် စနစ်ကို အဆင့်မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး အီလက်ထရွန်းနစ် စနစ်သုံး လမ်းအသုံးပြုခ ကောက်ခံခြင်း ဟု အမည်ပြောင်းလဲ ခဲ့ပြီး ထိုစနစ်မှာ အီလက်ထရွန်းနစ် နည်းပညာဖြင့် လမ်းအသုံးပြုခကို ကောက်ခံခြင်း၊ အီလက်ထရွန်းနစ် နည်းပညာဖြင့် ထောက်လှမ်း သိရှိခြင်း၊ ဗွီဒီယို သုံး၍ စောင့်ကြပ်ကြည့်ရှုခြင်းတို့ ပါဝင်သည်။[151]

စင်ကာပူသည် အာရှရှိ နိုင်ငံတကာ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အချက်အခြာ ဌာနတစ်ခု ဖြစ်ပြီး ပင်လယ် နှင့် လေကြောင်း ကုန်သွယ်မှု လမ်းကြောင်းများ ပေါ်တွင် တည်ရှိသည်။ ပီအက်စ်အေ အင်တာနေရှင်နယ် နှင့် ဂျူရောင်းဆိပ်ကမ်းတို့ မှ စီမံခန့်ခွဲသော စင်ကာပူ ဆိပ်ကမ်း မှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဒုတိယမြောက် အလုပ်အများဆုံး ဆိပ်ကမ်း တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပြီး စုစုပေါင်း တန်ချိန် ၁.၁၅ ဘီလီယံ နှင့် ပေနှစ်ဆယ် ကုန်သေတ္တာပေါင်း ၂၃.၂ သန်းကို အတင်အချ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အလုပ်အများဆုံး တဆင့်ခံ ကုန်ပို့ရာ ဆိပ်ကမ်းဖြစ်ပြီး သင်္ဘောများ ဆီဖြည့်ရာ အကြီးဆုံး ဆိပ်ကမ်းလည်း ဖြစ်သည်။ [152]

စင်ကာပူသည် အရှေ့တောင်အာရှ၏ လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး အချက်အခြာ ဌာနတစ်ခုဖြစ်ပြီး ဆစ်ဒနီမြို့ နှင့် လန်ဒန်မြို့ကြား ပျံသန်းသော သားပိုက်ကောင် လမ်းကြောင်း၏ တထောက်နားရာ နေရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်သည်။[153] တစ်နိုင်ငံလုံးတွင် လေဆိပ် ၈ ခု ရှိပြီး စင်ကာပူ ချန်ဂီလေဆိပ် သည် လေကြောင်းလိုင်းပေါင်း ၁၀၀ ကျော်၏ ဆိုက်ရောက်ရာ နေရာဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးရှိ နိုင်ငံနှင့် ဒေသပေါင်း ၇၀ ကျော်မှာ မြို့ကြီး ၃၀၀ ခန့်ကို ချိတ်ဆက်ပေးထားသည်။[154] နိုင်ငံတကာ ခရီးသွားလာရေး မဂ္ဂဇင်းများမှ ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး လေဆိပ်တစ်ခု အဖြစ် မကြာခဏ သတ်မှတ်လေ့ ရှိကြပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် စကိုင်း ထရက်စ်မှ ကမ္ဘာ့ အကောင်းဆုံး လေဆိပ် အဖြစ် သတ်မှတ် ဖော်ပြခဲ့သည်။[155]

စင်ကာပူ အိစ်ကုတ် ပန်းခြံအလွန် ကျောက်ချရာ နေရာတွင် ကျောက်ချ ရပ်နားထားသော သင်္ဘောများကို စင်ကာပူမြို့ နောက်ခံဖြင့် မြင်ရပုံ

စင်ကာပူတွင် လူတိုင်း ရေကောင်းရေသန့်ကို သင့်တင့်သော ဈေးဖြင့် လုံလောက်စွာ ရရှိနိုင်သည်။ ထူးခြားဆန်းသစ်သော ရေကို စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းလမ်းများဖြစ်သည့် သုံးပြီးသားရေကို ပြန်လည် သုံးစွဲခြင်း၊ မိုးရေကို သိုလှောင်ထားသော ကန့်သတ် နယ်မြေများကို တည်ဆောက်ခြင်း၊ မြစ်ဝ နေရာကို ရေချို သိုလှောင်ရာ နေရာ အဖြစ် အသုံးပြုခြင်း၊ ပင်လယ်ရေမှ ဆားကို ဖယ်ထုတ်ခြင်း စသည့်နည်းလမ်းကို ပေါင်းစပ် အသုံးပြုခြင်းဖြင့် အိမ်နီးချင်း မလေးရှားနိုင်ငံမှ တင်ပို့သော ရေကို မှီခိုနေခြင်းကို လျှော့ချ နိုင်ရန် ပြုလုပ်ကြသည်။

စင်ကာပူ၏ ရေပြဿနာ အဖြေရှာမှုမှာ အခြေခံ အဆောက်အအုံ တစ်ခုတည်းတွင်သာ မှီခိုနေခြင်းမျိုး မဟုတ်ဘဲ နည်းမှန်လမ်းမှန် ဥပဒေများကို အလေးအနက် ပြဋ္ဌာန်းခြင်းနှင့် ကျင့်သုံးခြင်း၊ ရေကို ဈေးနှုန်း သတ်မှတ်ခြင်း၊ အများပြည်သူသို့ ပညာပေးခြင်း များ အပြင် သုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးမှု လုပ်ဆောင်ခြင်းများလည်း ပါဝင်သည်။[156] ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် စင်္ကာပူရှိ ရေနှင့် မိလ္လာတို့ကို ထိန်းသိမ်းရာ ဌာနဖြစ်သော အများပြည်သူ သုံးစွဲမှု ဘုတ်အဖွဲ့ ဌာနသည် ရေအရင်းအမြစ်များကို နည်းလမ်းပေါင်းစုံ သုံး၍ စီမံခန့်ခွဲမှုများကြောင့် စတော့ခ်ဟုမ်း အင်ဒတ်စထရီ ဝါးတား ဆု ကို ရရှိခဲ့သည်။[157]

ဗုဒ္ဓဘာသာသည် စင်ကာပူတွင် ကိုးကွယ်သူ အများဆုံး ဘာသာတစ်ခုဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံး လူဦးရေ စာရင်းအရ နေထိုင်သူ၏ ၃၃% သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်သူများ အဖြစ် ကြေငြာကြသည်။ ဒုတိယမြောက် ကိုးကွယ်သူ အများဆုံး ဘာသာမှာ ခရစ်ယာန်ဘာသာ ဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ နောက်တွင် အစ္စလာမ်ဘာသာ ၊ တာအိုဘာသာ၊ ဟိန္ဒူဘာသာ တို့က အစဉ်လိုက် ရှိသည်။ လူဦးရေ၏ ၁၇% မှာ မည်သည့်ဘာသာကိုမျှ မကိုးကွယ်ပေ။ ၂၀၀၀ ခုနှစ် နှင့် ၂၀၁၀ ခုနှစ် ကြားတွင် ခရစ်ယာန်၊ တာအိုဘာသာ နှင့် ဘာသာမဲ့ ဦးရေမှာ ၃% စီ တိုးတက်လာခဲ့သဖြင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကိုးကွယ်သူ ရာနှုန်းမှာ လျော့နည်း သွားခဲ့သည်။ အခြားသော ကိုးကွယ် ယုံကြည်မှုများ၏ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ယခင် အတိုင်း ဆက်လက် တည်ရှိနေခဲ့သည်။[167] ပြူး သုတေသန ဌာန၏ လေ့လာ ဆန်းစစ် ချက် အရ စင်ကာပူနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ဘာသာတရား အမျိုးမျိုး ကွဲပြားခြားနားရာ အများဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ အဖြစ် တွေ့ရသည်။[168][169]

ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အဓိက လမ်းစဉ် ၃ ခု ဖြစ်သော ထေရဝါဒ၊ မဟာယန နှင့် ဗာဂျယာ ယန လမ်းစဉ် သုံးမျိုး စလုံး၏ ဘုန်းကြီးကျောင်းများနှင့် ဓမ္မဌာနများ စင်ကာပူတွင် တည်ရှိသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာ အများစုမှာ တရုတ်များ ဖြစ်သဖြင့် မဟာယန ယုံကြည်မှု ရှိကြပြီး[170] ထိုင်ဝမ်နိုင်ငံ နှင့် တရုတ်နိုင်ငံများ စင်ကာပူသို့ ဆယ်စုနှစ်များစွာ လာရောက်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ယခင် ဆယ်စုနှစ် အတွင်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာမှာ တရုတ်လူမျိုး တစ်မျိုးတည်း မဟုတ်ပဲ စင်ကာပူနိုင်ငံတွင်း နေထိုင်သူများကြားတွင် လူကြိုက်များလာခဲ့သည်။ ဂျပန် ဗုဒ္ဓဘာသာ အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုဖြစ်သော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဆိုက ဂတ်ကိုင်း အဖွဲ့၏ လမ်းစဉ်ကို စင်ကာပူရှိ လူအများအပြား ကျင့်ကြံကြပြီး အများစုမှာ တရုတ်များ ဖြစ်ကြသည်။ တိဘက်မှ ဗုဒ္ဓဘာသာသည်လည်း လတ်တလော နှစ်များ အတွင်း နိုင်ငံ အတွင်းသို့ ဖြည်းညင်းစွာ ချင်းနင်း ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။[171]

စင်ကာပူတွင် အင်္ဂလိပ်၊ မလေး၊ မန်ဒရင် တရုတ် နှင့် ကလယ် ဟူ၍ ဘာသာစကား လေးမျိုး ရှိသည်။[173] အင်္ဂလိပ် ဘာသာစကားမှာ အများသုံး ဘာသာစကားဖြစ်ပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းသုံး၊ အစိုးရသုံး နှင့် ကျောင်းများတွင် သင်ကြားပို့ချရာ ကြားခံဘာသာစကား ဖြစ်သည်။[174][175]စင်ကာပူ မြို့ပြ ဝန်ဆောင်မှု အဖွဲ့နှင့် အခြား အေဂျင်စီများ ပါဝင်သော စင်ကာပူ အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုအဖွဲ့ [176]အစရှိသော အများပြည်သူ ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများတွင် အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် လုပ်ငန်း ဆောင်ရွက်ကြပြီး မလေး၊ တရုတ်၊ ကလယ် ဘာသာတို့ဖြင့် ရေးသားထားသော ရုံးသုံး စာရွက်စာတမ်းများကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် ပြန်ဆိုပြီးမှသာ စာရွက်တင်သွင်းခြင်းကို လက်ခံသည်။ စင်ကာပူ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေနှင့် အခြား ဥပဒေများကို အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် ရေးသားထားပြီး[177] စင်ကာပူရှိ တရားရုံးများတွင် အင်္ဂလိပ် မဟုတ်သော ဘာသာစကားဖြင့် ပြောဆိုလိုပါက ဘာသာပြန် လိုအပ်သည်။ [178][179] သို့သော်လည်း စင်ကာပူ နိုင်ငံသား၏ ၃ ပုံ ၁ပုံမျှသာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာကို မိခင်ဘာသာ စကား အဖြစ် ပြောဆိုကြပြီး စင်ကာပူ တရုတ်လူမျိုးများ၏ ၃ ပုံ ၁ပုံ၊ စင်ကာပူ မလေးလူမျိုးများ၏ ၄ ပုံ ၁ ပုံ နှင့် စင်ကာပူ အိန္ဒိယ လူမျိုးများ၏ တစ်ဝက်ခန့်မှာ သူတို့၏ မိခင်ဘာသာ စကားဖြင့်သာ ပြောဆိုလေ့ ရှိကြသည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံသား၏ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ အင်္ဂလိပ် ဘာသာဖြင့် အရေး အဖတ် မပြုလုပ်တတ်ပေ။[167][180]

စင်ကာပူနိုင်ငံသား အားလုံး မဟုတ်သော်လည်း အများစုမှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာ နှင့် အခြားသော တရားဝင် ဘာသာ စကား တစ်မျိုးမျိုး ကို ကျွမ်းကျင်မှု အဆင့်အမျိုးမျိုး ဖြင့် တတ်မြောက်ကြသည်။ စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများကြားတွင် ဘာသာစကား တတ်မြောက်မှုကို ဆန်းစစ်ရာတွင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ (၈၀%) ၊မန်ဒရင် (၆၅%) ၊ မလေး (၁၇%) နှင့် ကလယ် (၄%) တို့ ဖြစ်ကြသည်။[167][181] စင်ကာပူတွင် အသုံးပြုသော အင်္ဂလိပ်စကားမှာ ဗြိတိသျှ အင်္ဂလိပ် ပေါ်တွင် အခြေခံ ထားပြီး[182] စင်ကာပူတွင် အသုံးပြုသော အင်္ဂလိပ်ဘာသာ စကားများမှာ စင်ကာပူ စတန်းဒတ် အင်္ဂလိပ် ဘာသာ စကားမှ စင်းဂလိပ် ဟုခေါ်သော ကပြားစကားမျိုး အထိ ရှိသည်။ စင်းဂလိပ် အသုံးပြုခြင်းကို အစိုးရမှ အလွန်ပင် အားမပေးပေ။[183]

မန်ဒရင် ဘာသာစကားကို မိခင် ဘာသာစကား အဖြစ် စင်ကာပူနိုင်ငံသား တစ်ဝက်ခန့်က ပြောဆိုကြသည်။ [172] စင်ကာပူ မန်ဒရင်သည် နိုင်ငံအတွင်း အသုံးအများဆုံး တရုတ်စကား ဖြစ်ပြီး[184] လူဦးရေ ၁.၂ သန်းခန့်ကက အိမ်တွင် ပြောဆိုကြသည်။ အခြား ၅ သိန်း ခန့်မှာ အခြား တရုတ်စကားများကို ပြောဆိုကြပြီး အဓိက အားဖြင့် ဟောက်ကျန့်၊ တယိုချူး နှင့် ကန်တိုးနိစ် တို့ကို အိမ်တွင် ပြောဆိုကြသော်လည်း မန်ဒရင် နှင့် အင်္ဂလိပ်စကားကို လူကြိုက်များလာသောကြောင့် အသုံးပြုသူ လျော့နည်း လာသည်။

ဗြိတိသျှတို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေး ရပြီးသော ၁၉၆၀ ခုနှစ်များတွင် မလေး စကားပြောသော အိမ်နီးချင်း မလေးရှားနိုင်ငံ နှင့် အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံတို့နှင့် ပဋိပက္ခများကို ရှောင်ရှားနိုင်ရန် အတွက် မလေးဘာသာစကားကို အမျိုးသား ဘာသာစကား အဖြစ် စင်ကာပူ အစိုးရမှ သတ်မှတ်ခဲ့သည်။[185] မလေးစကားမှာ ပြယုဂ် တစ်ခုသာလျှင် ဖြစ်ပြီး တကယ်တမ်း အသုံးချရန် မဟုတ်ပေ။[173][186][187] နိုင်ငံတော် သီချင်း မာဂျူးလာ စင်ကာပူရ[188] စင်ကာပူ အမိန့်နှင့် ဘွဲ့တံဆိပ်များမှ ထုတ်နှုတ်ချက်များ၊ စစ်တပ်အတွင်း အမိန့်ပေးမှု များတွင် မလေးဘာသာစကားကို အသုံးပြုထားသည်။ ယနေ့ခေတ်တွင် မလေးဘာသာအား စင်ကာပူ နိုင်ငံသား မလေးလူမျိုး များ အတွင်းတွင်သာ အသုံးပြုကြပြီး စင်ကာပူနိုင်ငံသား၏ ၁၇% သာ မလေးဘာသာကို တတ်မြောက်ကြပြီး[189] ၁၂% ကသာ မိခင်ဘာသာ အဖြစ် အသုံးပြုကြသည်။[172]

စင်ကာပူ နိုင်ငံသား ၁၀၀,၀၀၀ သို့မဟုတ် ၃% ကသာ ကလယ်ဘာသာ စကားကို မိခင်ဘာသာ အဖြစ် ပြောဆိုကြသည်။ကလယ်ဘာသာ စကားမှာ စင်ကာပူတွင် တရားဝင် အဆင့်သတ်မှတ်ခြင်း ခံရသော်လည်း အခြား အိန္ဒိယ ဘာသာစကားများကို အားမပေးခြင်း မျိုး မရှိပေ။[190]

စင်ကာပူနိုင်ငံသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံများတွင် အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း အနည်းဆုံး နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ ယခင် ဆယ်စုနှစ် များအတွင်း စင်ကာပူနိုင်ငံ၏ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းမှာ ၄% ထက် မကျော်ခဲ့ပေ။ ၂၀၀၉ ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ စီးပွားပျက်ကပ် အတွင်း အမြင့်ဆုံး ၃% သို့ တိုးတက်ခဲ့ပြီး ၂၀၁၅ တွင် ၁.၈% သို့ ပြန်လည် လျော့ကျ သွားခဲ့သည်။[191][192]

အစိုးရသည် လူမှုရေး နှင့် မိသားစု ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး ဝန်ကြီးဌာနမှ တဆင့် အိမ်ခြေမဲ့ နှင့် လိုအပ်သူများကို ကူညီမှု အစီအစဉ် အမျိုးမျိုးဖြင့် ထောက်ပံ့ခဲ့သဖြင့် အလွန်အမင်း ဆင်းရဲမှုမှာ အလွန်ပင် ရှားပါးသည်။ အချို့သော အစီအစဉ်များတွင် လိုအပ်သော မိသားစုများသို့ လစဉ် ထောက်ပံ့ငွေ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၄၀၀ မှ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၁၀၀၀ အထိ ထောက်ပံ့ ပေးခြင်း၊ အစိုးရ ဆေးရုံများတွင် အခမဲ့ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု ပေးခြင်း နှင့် ကလေးများအတွက် ကျောင်းလခကို အစိုးရမှ စိုက်ထုတ်ပေးခြင်းတို့ ဖြစ်သည်။[193][194][195]စင်ကာပူ အစိုးရသည် နိုင်ငံသားများအတွက် အမျိုးမျိုးသော အခွင့်အလမ်းများကိုလည်း ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။ ၎င်းတို့တွင် နိုင်ငံတွင်း နေထိုင်သူများ အများပိုင် အားကစားရုံများတွင် လေ့ကျင့်ခန်း လုပ်နိုင်ရန် အခမဲ့ ငွေကြေး ပေးအပ်ခြင်း၊ [196] နိုင်ငံသားများမှ မွေးဖွားသော ကလေးတိုင်း အတွက် ကလေးသူငယ် ဆုကြေး အဖြစ် ဒေါ်လာ ၁၆၆,၀၀၀ အထိ ခံစားခွင့် ရရှိခြင်း၊ [197] များစွာ ဈေးလျှော့ပေးထားသော ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု နှင့် ငွေကြေးတို့ဖြင့် မသန်စွမ်းသူများကို ကူညီခြင်း ၊ ဆင်းရဲသော ကျောင်းသားများ အတွက် ဈေးပေါသော လက်ပ်တော့ပ် ကွန်ပျူတာများ၊ [198] အများသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး၊[199] ရေ နှင့် မီတာ ဘီလ်များနှင့် အခြား နေရာများတွင် ဈေးလျှော့ပေးခြင်းများ ပါဝင်သည်။[200][201]

နိုင်ငံခြား အလုပ်သမားများမှာ နိုင်ငံစီးပွားရေး အတွက် အရေးပါသော နေရာမှ ပါဝင်သည်ကို သိရှိသော်လည်း အစိုးရမှ ထိုအလုပ်သမားများကို ကန့်သတ်ရန် စီစဉ်လျှက် ရှိသည်။ [202] နိုင်ငံခြား အလုပ်သမားများသည် ဆောက်လုပ်ရေး ကဏ္ဍ၏ ၈၀% နှင့် ဝန်ဆောင်မှု ကဏ္ဍ၏ ၅၀% မျှ ရှိသည်။[203][204] လူဝင်မှု ကြီးကြပ်ရေး ကဏ္ဍတွင် ကန့်သတ်ရန် နှင့် တဆက်တည်းတွင် နိုင်ငံခြားသား ပါရမီရှင်များကို ဆွဲဆောင် နိုင်ရန် အတွက် အလုပ်သမား ဝန်ကြီးဌာနမှ အလုပ်လုပ်ခွင့် လက်မှတ်များကို အဆင့် ၃ ဆင့်ဖြင့် ချထားပေးသည်။ P1 အဆင့် အလုပ်လုပ်ခွင့် လက်မှတ်မှာ လစာ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၈၀၀၀ နှင့် အထက် ရရှိသူများ အတွက် ဖြစ်ပြီး P2 အဆင့် အလုပ်လုပ်ခွင့် လက်မှတ်များမှာ လစာ စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၄၅၀၀ မှ ၇၉၉၉ ဒေါ်လာ အတွင်း ရရှိသူများ အတွက် ဖြစ်ကာ Q1 အလုပ်လုပ်ခွင့် လက်မှတ် မှာမူ လစာ အနည်းဆုံး စင်ကာပူ ဒေါ်လာ ၃၀၀၀ ရရှိသူများ အတွက် ဖြစ်သည်။ [205]

တရုတ်နှစ်ကူး ရုံးပိတ်ရက်အတွင်း မြင်ရသော တရုတ်တန်းရှိ လမ်းဘေးဈေး

စင်ကာပူရှိ ရှေးအကျဆုံး ခရစ်ယာန် ဘုရားကျောင်း စိန့်ဂရေဂရီ၏ အာမေးနီးယန်း ဘုရားကျောင်း

စင်ကာပူရှိ စူလ်တန် ဗလီ

စင်ကာပူသည် လူမျိုးစုံပြီး သက်တမ်းနုသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူတွင် ၎င်း၏ နိုင်ငံ အရွယ်အစားနှင့်စာလျှင် များစွာသော ဘာသာစကားများ၊ ဘာသာတရားများ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုများ ရှိသည်။[207]

ယူနိုက်တက်ကင်းဒမ်း မှ ၁၉၆၃ တွင် လွတ်လပ်ရေး ရသည့် အခါတွင် စင်ကာပူနိုင်ငံသား အသစ်ကျပ်ချွတ်များသည် မလေးရှား၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ တို့မှ ပညာမတတ်သော အလုပ်သမားများ ဖြစ်ကြသည်။ အများစုမှာ စင်ကာပူတွင် ပိုက်ဆံရှာရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ခဏတဖြုတ် နေမည့်သူများသာဖြစ်၍ ရေရှည် အခြေချ နေထိုင်ရန် အစီအစဉ် မရှိကြပေ။ ပရာနကန်ဟုခေါ်သော စင်ကာပူတွင် မွေးဖွားသော လူလတ်တန်းစား လူနည်းစု လူမျိုးများလည်း ရှိသည်။ ၁၅ ရာစု နှင့် ၁၆ ရာစု တရုတ် ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်သူများ ၏ အဆက်အနွယ်ဖြစ်သော ပရာနကန် များမှာ စင်ကာပူ ကို သစ္စာရှိကြသော်လည်း အလုပ်သမားများမှာ သူတို့၏ မိခင်နိုင်ငံ ဖြစ်သော မလေးရှား၊ တရုတ် နှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ တို့ကိုသာ သစ္စာ စောင့်သိကြသည်။[208][209] လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက် စင်ကာပူ၏ အမျိုးသားရေး လက္ခဏာ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုတို့ကို စတင်ပုံဖော်သည့် လုပ်ငန်းစဉ် စတင်ခဲ့လေသည်။

စင်ကာပူ၏ ယခင် ဝန်ကြီးချုပ်များ ဖြစ်ကြသော လီကွမ်းယူ နှင့် ဂိုချောက်တောင်တို့က စင်ကာပူသည် သမာရိုးကျ အခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သော နိုင်ငံဟူသည့် အသုံးအနှုန်း နှင့် မသင့်လျော်ဘဲ စပ်ကူးမပ်ကူး လူ့အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုသာလျှင် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ အဘယ်ကြောင့် ဆိုသော် စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများသည် တူညီသော ဘာသာစကားကို မပြောသကဲ့သို့ ဘာသာတရား တစ်ခုတည်းကိုလည်း မကိုးကွယ်ကြဘဲ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးတမ်း စဉ်လာလည်း အတူတူ မရှိကြပေ။[207][210] အင်္ဂလိပ်သည် စင်ကာပူ၏ ပထမ ဘာသာစကား ဖြစ်သော်လည်း ၂၀၁၀ ခုနှစ် အစိုးရ၏ လူဦးရေ စာရင်း အရ စင်ကာပူနိုင်ငံသား၏ ၂၀% သို့မဟုတ် ၅ ယောက်တွင် ၁ ယောက်မှာ အင်္ဂလိပ်စာ မတတ်ကြပေ။ ထို အခြေအနေမှာ ၁၉၉၀ ခုနှစ်နှင့် စာလျှင် တိုးတက်လာခြင်း ဖြစ်ပြီး ထိုစဉ်က စင်ကာပူနိုင်ငံသား၏ ၄၀% မှာ အင်္ဂလိပ်စာ မတတ်ကြပေ။[211][212]

အခြားနိုင်ငံများနှင့် မတူသည့် အချက်မှာ ဘာသာစကား၊ ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာ နှင့် ယဉ်ကျေးမှုမှာ အသားအရောင် နှင့် မျိုးရိုးပေါ်မူတည်၍ သတ်မှတ်မရနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံသား တရုတ်လူမျိုးများတွင် ၅ ယောက်လျှင် ၁ ယောက်မှာ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် ဖြစ်ပြီး၊ နောက် ၁ ယောက်မှာ ဘာသာမဲ့ ဖြစ်ကာ အခြားသူတို့မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ သို့မဟုတ် တာအိုဘာသာကို ကိုးကွယ်ကြသည်။ ၃ ပုံ ၁ပုံမှာ အိမ်တွင် အင်္ဂလိပ်စကား ပြောကြပြီး တစ်ဝက်ခန့်မှာ မန်ဒရင် တရုတ်စကားကို အိမ်တွင် ပြောဆိုကြသည်။ အခြားသူတို့မှာ ဒေသသုံး တရုတ်ဘာသာစကားများကို အိမ်တွင် ပြောဆိုကြသည်။ စင်ကာပူတွင် ရှိသော မလေး လူမျိုး အများစုမှာ အိမ်တွင် မလေးစကားကို ပြောဆိုကြပြီး အချို့မှာ အင်္ဂလိပ်စကားကို ပြောဆိုကြသည်။ [211] စင်ကာပူနိုင်ငံသား အိန္ဒိယလူမျိုးများမှာ ဘာသာတရား ပို၍ ကိုင်းရှိုင်းကြသည်။ ၁% သော အိန္ဒိယ လူမျိုးများသာ ဘာသာမဲ့ ဖြစ်သည်။ ၁၀ ယောက်လျှင် ၆ ယောက်မှာ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဖြစ်ပြီး၊ ၂ ယောက်မှာ မွတ်စလင် ဖြစ်ကာ ကျန် ၂ ဦးမှာ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင် ဖြစ်သည်။ ၁၀ ယောက်တွင် ၄ ယောက်မှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားကို အိမ်တွင် ပြောဆိုကြပြီး၊ ၃ ယောက်မှာ ကလယ်ဘာသာစကားကို ပြောဆိုကြကာ ၁၀ ယောက်လျှင် ၁ ယောက်မှာ မလေးဘာသာစကားကို ပြောဆိုကြ၍ ကျန်သူများမှာ အခြား အိန္ဒိယ ဘာသာစကားများကို ပြောဆိုကြသည်။ [211]

ထို့အတွက်ကြောင့် စင်ကာပူနိုင်ငံသားများ၏ အပြုအမူနှင့် စိတ်နေစိတ်ထားမှာ သူတို့ အိမ်တွင် ပြောဆိုသည့် ဘာသာစကား နှင့် ကိုးကွယ်သည့် ဘာသာတရားမှလည်း အခြား အရာများနှင့် အတူ သက်ရောက် လွှမ်းမိုးမှု ရှိသည်။ စင်ကာပူနိုင်ငံသားများတွင် အင်္ဂလိပ်ကို မိခင်ဘာသာ စကားအဖြစ် ပြောဆိုသူများမှာ အနောက်တိုင်း ယဉ်ကျေးမှုသို့ တိမ်းညွှတ်မှု ရှိပြီး တရုတ်ဘာသာစကားကို မိခင်ဘာသာစကား အဖြစ် ပြောဆိုသူများမှာ တရုတ်ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ကွန်ဖြူးရှပ်ဝါဒသို့ တိမ်းညွှတ်မှု ရှိသည်။ မလေးဘာသာစကားကို ပြောဆိုသော စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများမှာ မလေးယဉ်ကျေးမှုသို့ တိမ်းညွှတ်ပြီး ၎င်းမှာ အစ္စလာမ် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဆက်နွယ်နေသည်။

စင်ကာပူသည် နိုင်ငံတော် အဆင့်တွင် မယ်ရစ်တိုခရေစီ ဟုခေါ်​သော လူတစ်ယောက်အား သူ၏စွမ်းဆောင်နိုင်မှုပေါ်တွင်သာ မူတည် ဆုံးဖြတ်မည် ဆိုသည့် အချက်ကို အလေးအနက်ထား ပြောကြားလေ့ ရှိသည်။[213]

လူမျိုးများ နှင့် ဘာသာတရားများ အကြား ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲ နေထိုင်ခြင်းသည် စင်ကာပူနိုင်ငံ အောင်မြင်မှု၏အဓိက အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်သည်ဟု စင်ကာပူ နိုင်ငံသားများမှ ယုံကြည်ကြပြီး စင်ကာပူ၏ အမျိုးသားရေး လက္ခဏာကို ဖော်ဆောင်ခြင်း၏ တစိတ်တပိုင်း ဖြစ်သည်။[214] စင်ကာပူအား ကလေးထိန်းနိုင်ငံ ဟုလည်း ခေါ်ကြသည်။[215][216] စင်ကာပူ ၏ နိုင်ငံတော် အထိမ်းအမှတ် ပန်းမှာ သစ်ခွပန်း တစ်မျိုး ဖြစ်သော ဗန်ဒါ မစ်စ်ဂျိုယာကွင်မ် ဖြစ်ပြီး စင်ကာပူ နိုင်ငံတွင် မွေးဖွားသော အာမေးနီးယန်း အမျိုးသမီး တစ်ဦး၏ အမည်ကို အမှတ်တရ အနေဖြင့် မှည့်ခေါ်ထားသော ပန်းဖြစ်ပြီး သူမသည် ထိုပန်းအား တန်ဂျွန်ပါဂါရှိ သူမ၏ ဥယျာဉ် အတွင်း ၁၈၉၃ တွင် စိုက်ပျိုးခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ [217] စင်ကာပူ၏ အမျိုးသား အထိမ်းအမှတ် များ ဖြစ်ကြသော နိုင်ငံတော် အမှတ်တံဆိပ် နှင့် ခြင်္သေ့ခေါင်း အမှတ်တံဆိပ်တို့တွင် ခြင်္သေ့ပုံကို အသုံးပြုထားပြီး စင်ကာပူမှာ ခြင်္သေ့မြို့တော်ဟု လူသိများကြသည်။ အခြားသော စင်ကာပူ၏ လူသိများသော အမည်များမှာ ဥယျာဉ်မြို့တော် နှင့် အနီစက် တို့ ဖြစ်ကြသည်။ စင်ကာပူရှိ အစိုးရ ရုံးပိတ်ရက်များမှာ အဓိက တရုတ်၊ အနောက်တိုင်း၊ မလေး နှင့် အိန္ဒိယ ပွဲတော် ရက်များ ဖြစ်ကြသည်။[218]

စင်ကာပူရှိ ဝန်ထမ်းများမှာ တစ်ပတ်လျှင် ၄၅ နာရီမျှ ပျမ်းမျှ အလုပ်လုပ်ကြသဖြင့် အခြားနိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်လျှင် အနည်းငယ်မျှ ပို၍ ရှည်လျားသည်။ စင်ကာပူ နိုင်ငံသား ၄ ယောက်တွင် ၃ယောက်မှာ ၎င်းတို့၏ အလုပ်ကို ကောင်းမွန်စွာ လုပ်နိုင်ခြင်း အတွက် ဂုဏ်ယူကြပြီး ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းမှာ သူတို့၏ မိမိကိုယ်ကို ယုံကြည်မှု ရှိစေရန် အကူအညီ ပေးသည်ဟု ဆိုသည်။[219]

ဈေးဝယ်ထွက်ခြင်း နှင့် အတူ ပြင်ပတွင် ညစာစားခြင်းသည် စင်ကာပူ၏ အားလပ်ချိန် အပန်းဖြေရာ တစ်မျိုး ဖြစ်သည်။[220] အစားအသောက်ကို ခုံမင်ခြင်းကြောင့် ဩစတြေးလျ ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများသည် စင်ကာပူ ခရီးသွားများကို ဆွဲဆောင်ရန် အတွက် အစားအသောက်ကို အခြေခံသော ခရီးစဉ်များကို ရေးဆွဲကြသည်။ [221] အစားအသောက် အမျိုးမျိုး ရှိခြင်းသည် စင်ကာပူသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ရန် အကြောင်းအချက် တစ်ခု ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြပြီး[222] လူမျိုးစု အမျိုးမျိုးတို့၏ အစားအသောက် မျိုးစုံ ရှိခြင်းကို စင်ကာပူ အစိုးရမှ ယဉ်ကျေးမှု မျိုးစုံ ရှိခြင်း၏ ပြယုဂ် အဖြစ် မှတ်ယူ ထားသည်။[223] စင်ကာပူ ၏ အမျိုးသား အထိမ်းအမှတ် အသီးအနှံမှာ ဒူးရင်းသီး ဖြစ်သည်။ [224]

အများအားဖြင့် စင်ကာပူတွင် အစားအသောက်များကို တရုတ်၊ မလေး နှင့် အိန္ဒိယ အစားအသောက်ဟူ၍ သီးခြား ခွဲခြားထားသည်။ သို့သော်လည်း အစားအသောက် အမျိုးအစားများမှာ ယဉ်ကျေးမှု နှင့် စတိုင်လ်များကို ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင့် ပို၍ များပြားလာသည်။ (ဥပမာ ပရာနကန် ဟင်းလျာမှာ တရုတ် နှင့် မလေး ဟင်းလျာများကို ပေါင်းစပ် ထားခြင်း ဖြစ်သည်။[222]

မရီနာစကွဲယား ရှေ့တွင် သီးခြားထွက်ပေါ်နေသော ဒူးရင်းသီးပုံစံ အက်စပလန်းနိတ် သုခုမ အနုပညာ ဌာန

၁၉၉၀ ခုနှစ်များမှ စ၍ အစိုးရသည် စင်ကာပူနိုင်ငံအား အနုပညာနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ဗဟိုဌာန တစ်ခု ဖြစ်လာစေရန် အထူးသဖြင့် သုခုမ အနုပညာ ဘက်တွင် ထင်ရှားသော နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်လာစေရန် စီစဉ်နေခဲ့ပြီး နိုင်ငံအား လူမျိုးပေါင်းစုံသော "အရှေ့နှင့်အနောက်ကြား ကူးသည့် ဂိတ်ဝတံခါး" တစ်ခု အဖြစ် ပြောင်းလဲနိုင်ရန် ကြိုးစား စွမ်းဆောင်ခဲ့သည်။[225] ထိုအထဲမှ ထင်ရှားသော ကိစ္စ တစ်ခုမှာ အက်စပလန်းနိတ် ပင်လယ်အော်ပေါ်ရှိ ကဇာတ်ရုံဟု အမည်ရသော သုခုမ အနုပညာ ဌာနကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး ၂၀၀၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ဖွင့်လှစ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။[226] နိုင်ငံတော် တီးဝိုင်းဖြစ်သော စင်ကာပူ ဆင်ဖိုနီ အော်ခက်စထရာသည် အက်စပလန်းနိတ် ဇာတ်ရုံတွင် ဖျော်ဖြေလေ့ ရှိသည်။ နှစ်စဉ် စင်ကာပူ အနုပညာ ပွဲတော်ကို အမျိုးသား အနုပညာ ကောင်စီမှ စီစဉ်ကျင်းပလေ့ ရှိသည်။ လူအများရှေ့တွင် ပြက်လုံးထုတ်သည့် ပွဲများမှာ များပြားလာပြီး အပတ်စဉ် ဖျော်ဖြေလေ့ ရှိကြသည်။[227] စင်ကာပူသည် လန်ဒန် တော်ဝင် အက အကယ်ဒမီမှ စီစဉ်သော ဂန္ထဝင် ဘဲလေး အကပြိုင်ပွဲ တစ်ခုဖြစ်သည့် ဂျီးနီးအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဘဲလေးပြိုင်ပွဲကို ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။[228]

စင်ကာပူ၏ ယခင် အမျိုးသား အားကစားရုံ

စင်ကာပူ၏ ယခု အမျိုးသား အားကစားရုံ

စင်ကာပူ ဂရန်းပရီ

လူကြိုက်များသော အားကစားနည်းများတွင် ဘောလုံး၊ ခရစ်ကက်၊ ရေကူးခြင်း၊ ရွက်လှေ၊ စားပွဲတင်တင်းနစ် နှင့် ကြက်တောင်ရိုက်ခြင်း တို့ ပါဝင်ကြသည်။ စင်ကာပူ နိုင်ငံသား အများစုသည် အိတ်ချ်ဒီဘီ တိုက်ခန်းဟု ခေါ်သော အများပြည်သူဆိုင်ရာ အိမ်ရာ နေရာများတွင် နေထိုင်ကြပြီး အနီးအနားတွင် ရေကူးကန်များ၊ ပြင်ပ ဘက်စကက်ဘော ကစားကွင်းများ နှင့် မိုးလုံလေလုံ အားကစားရုံများ ရှိကြသည်။ ရေထဲတွင် ကစားသည့် ကစားနည်းများ ဖြစ်သော ရွက်လှေစီးခြင်း၊ ကာယက် လှေလှော်ခြင်း နှင့် ရေထဲတွင် စကီး စီးခြင်း စသည်တို့မှာလည်း လူကြိုက်များသည်။ ရေငုတ်ခြင်းမှာလည်း အခြားလူကြိုက်များသော အပန်းဖြေရာ ကစားနည်း တစ်ခု ဖြစ်သည်။ တောင်ဘက် ကျွန်းတစ်ကျွန်း ဖြစ်သော ပုလော ဟန်တုမှာ သန္တာကျောက်တန်းများ ပေါများသည်ဟု လူသိများသည်။[229]

စင်ကာပူ၏ ဘောလုံး လိဂ် ဖြစ်သော အက်စ်လိဂ် ကို ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့ပြီး[230] ယခု အခါတွင် နိုင်ငံခြား အသင်းများ အပါအဝင် ဘောလုံး အသင်း ၁၂ သင်း ရှိသည်။ [231] ယခင်က ဩစတြေးလျ အမျိုးသား ဘတ်စကက်ဘော လိဂ်တွင် ကစားခဲ့သော စင်ကာပူ စလင်ဂါ အသင်းမှာ အာဆီယံ ဘက်စကက်ဘော လိဂ်တွင် အဖွင့် အသင်း တစ်သင်း ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၉ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ [232]

စင်ကာပူသည် ဖော်မြူလာဝမ်း ကမ္ဘာ့ ချန်ပီယံ ပြိုင်ပွဲ၏ အချီ တစ်ချီ ဖြစ်သော စင်ကာပူ ဂရန်းပရီကို ၂၀၀၈ ခုနှစ်မှ စ၍ အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။ ပြိုင်ပွဲမှာ မရီနာဘေး လမ်းမ ပတ်လမ်း အတွင်းတွင် ကျင်းပပြီး ဖော်မြူလာဝမ်း ပြိုင်ပွဲ၏ ပထမဆုံး ညပြိုင်ပွဲလည်း ဖြစ်ပြီး [233] အာရှတွင် ပထမဆုံး လမ်းမပေါ်တွင် ယှဉ်ပြိုင်သည့် ဖော်မြူလာဝမ်း ပြိုင်ပွဲလည်း ဖြစ်သည်။[234] ၂၀၁၂ ခုနှစ် ပြိုင်ပွဲ၏ အကြိုတွင် ပြိုင်ပွဲ စီစဉ်သူများက ဖော်မြူလာဝမ်း အဖွဲ့နှင့် စာချုပ်သက်တမ်းတိုး လက်မှတ်ထိုးထားသဖြင့် စင်ကာပူ ဂရန်းပရီ ပြိုင်ပွဲသည် အနည်းဆုံး ၂၀၁၇ အထိ ဆက်လက် တည်ရှိနေဦးမည် ဖြစ်သည်။[235]

ခရန်းဂျီး မြင်းပြိုင်ကွင်းကို စင်ကာပူမြင်းပြိုင်ပွဲကလပ်မှ လုပ်ကိုင်နေပြီး အပတ်စဉ် မြင်းပြိုင်ပွဲ အများအပြား နှင့် အရေးကြီးသော ပြည်တွင်းနှင့် နိုင်ငံတကာ မြင်းပြိုင်ပွဲများကိုလည်း လက်ခံကျင်းပ ပေးလျှက် ရှိသည်။ ထင်ရှားသော ပြိုင်ပွဲမှာ နာမည်ကျော်ကြားသော စင်ကာပူ လေကြောင်းလိုင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ဖလား မြင်းပြိုင်ပွဲ ဖြစ်သည်။

စင်ကာပူသည် ပထမဆုံး နွေရာသီ လူငယ် အိုလံပစ် အားကစားပြိုင်ပွဲကိုလည်း အိမ်ရှင် အဖြစ် လက်ခံ ကျင်းပခဲ့သည်။

အစိုးရနှင့် ဆက်စပ်နေသော ကုမ္ပဏီများက ပြည်တွင်း မီဒီယာ အများစုကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။ [236] မီဒီယာကော့ပ်သည် အခမဲ့ထုတ်လွှင့်သော တီဗွီလိုင်း နှင့် ရေဒီယို လိုင်းများကို ထုတ်လွှင့်သည်။ မီဒီယာကော့ပ် မှ ထုတ်လွှင့်သော အခမဲ့ ရုပ်သံလိုင်းပေါင်း ၇ လိုင်းမျှ ရှိသည်။ [237] ရုပ်သံလိုင်းများမှာ ချန်နယ် ၅ (အင်္ဂလိပ်လိုင်း) ၊ ချန်နယ် နယူးအေးရှား (အင်္ဂလိပ်လိုင်း)၊ အော့ကတို ( အင်္ဂလိပ်လိုင်း)၊ ချန်နယ် ၈ (တရုတ်လိုင်း)၊ ချန်နယ် ယူ (တရုတ်လိုင်း)၊ ဆူရိယာ (မလေးလိုင်း) နှင့် ဗာဆမ်သမ် (အိန္ဒိယလိုင်း) တို့ အသီးသီး ဖြစ်ကြသည်။ .[238] စတားဟပ် ကေဘယ် ဗွီရှင်းမှ ကမ္ဘာတဝှမ်းလုံးရှိ ချန်နယ်များကိ ကေဘယ်လ် တီဗွီဖြင့် ထုတ်လွှင့်ပြီး [239] စင်းတဲလ်၏ မိုင်ယို တီဗွီ ဝန်ဆောင်မှု မှာလည်း အိုင်ပီ ရုပ်မြင်သံကြား စနစ်ကို ထုတ်လွှင့်သည်။ [240] အစိုးရနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်သွယ်မှု ရှိသည့် စင်ကာပူ ပုံနှိပ်လုပ်ငန်း ဦးပိုင် အဖွဲ့သည် စင်ကာပူရှိ သတင်းစာ ထုတ်ဝေမှုများကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။ [241]

စင်ကာပူ၏ မီဒီယာ ကဏ္ဍသည် စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း များလွန်းပြီး လွတ်လပ်မှု ကင်းမဲ့သည်ဟု ဖရီးဒမ်း ဟောက်စ် အစရှိသော လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့များက တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဝေဖန်လေ့ ရှိကြသည်။[236] ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ပြင်သစ်နိုင်ငံ အခြေစိုက် အစိုးရမဟုတ်သော နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်သည့် နယ်စည်းမခြား သတင်းထောက်များ အဖွဲ့မှ ၎င်း၏ သတင်းစာ လွတ်လပ်မှု ညွှန်းကိန်းတွင် စင်ကာပူနိုင်ငံအား နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၀ အနက် အဆင့် ၁၅၀ သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ ထိုသတ်မှတ်ချက်မှာ ထိုညွှန်းကိန်း စတင် ပြုလုပ်သည့် အချိန်မှစ၍ စင်ကာပူ အတွက် အနိမ့်ဆုံး အဆင့်ဖြစ်သည်။ [242]

မီဒီယာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အာဏာပိုင် အဖွဲ့က စင်ကာပူ၏ မီဒီယာများကို စည်းကြပ်ပြီး တောင်းဆိုမှု နှင့် ရွေးချယ်စရာများကို မျှတစေရန် နှင့် ရုတ်ရင့်ကြမ်းတမ်းပြီး အန္တရာယ်ရှိသော အရာများမှ ကာကွယ်ရန်ဟု ကြွေးကြော် လုပ်ကိုင်ကြသည်။[243] ပုဂ္ဂလိက တီဗွီ စလောင်း တပ်ဆင်ခြင်းကို တားမြစ်ထားသည်။ တယ်လီဗွီးရှင်းတွင် ဆင်ဆာဖြတ်လေ့ရှိပြီး ဆက်စ်နှင့်မြို့တော် (Sex and the City) နှင့် တောသားကဲ့သို့ ကြောင်ခြင်း (Queer as Folk) အစရှိသော တီဗွီ ဇာတ်လမ်းတွဲများကို တားမြစ်ထားသည်။ စင်ကာပူတွင် အင်တာနက် အသုံးပြုသူပေါင်း ၃.၄ သန်းမျှ ရှိပြီး ကမ္ဘာပေါ်တွင် အင်တာနက် ထိုးဖောက်မှုနှုန်း အမြင့်ဆုံး နိုင်ငံများတွင် ပါဝင်သည်။ စင်ကာပူ အစိုးရသည် အင်တာနက် စာမျက်နှာများကို ဆင်ဆာဖြတ်ခြင်းမျိုး ကျယ်ပြန့်စွာ ပြုလုပ်လေ့ မရှိပေ။[244] သို့သော်လည်း ဝက်ဘ်ဆိုဒ်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော် (အများအားဖြင့် ညစ်ညမ်းဝက်ဘ်ဆိုဒ်များ) ကို အသုံးပြုခွင့် ပိတ်ပင်ထားသော စာရင်း ရှိပြီး အင်တာနက်ပေါ်တွင်ရှိသော အန္တရာယ်ရှိပြီး မလိုလားအပ်သော အရာများ ပါဝင်သည်ဟု စင်ကာပူ အသိုင်းအဝိုင်းမှ ယူဆသဖြင့် ပိတ်ပင်သည် ဟု ဖော်ပြထားသည်။ ထိုသို့ ပိတ်ပင်ထားမှုမှာ အိမ်သုံး ကွန်ယက်များတွင် သာလျှင် ပိတ်ပင်ထားသဖြင့် အသုံးပြုသူများ အနေနှင့် ရုံးရှိ ကွန်ပြူတာများကို သုံး၍ ထိုဝက်ဘ်ဆိုက်ဒ်များကို ကြည့်ရှုနိုင်သည်။[245]