သောတာပန်

ခန္ဓာ ၊ အယတန ၊ ဓာတ် ၊ သစ္စာ ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားများကို သုတမယ ဉာဏ်ဖြင့် သိပြီး ၊ စိန္တာမယ ဉာဏ်ဖြင့်လည်း ဝေဖန်သုံးသပ် ဆင်ခြင်တွေးခေါ်နိုင်ပြီး ဖြစ်မှု ၊ ပျက်မှု သဘောတရားကို မြင်သောပုဂ္ဂိုလ်။ (ဝိပဿနာ ရှု၍ ဥဒယ-ဘယ ဉာဏ်ကိုရောက်ရင်ကို အကျိုးများသည်ဟု ဆရာတော်များ ဟောကြားကြသည်။)

အဆင့်အတန်း
(က) တစ်ဘဝ ( သို့ ) နှစ်ဘဝ အပယ် မလား။
(ခ) အသိတရားအဆင့် ( ညာတပရိညာ )
(ဂ) အပွားအဆင့် ( တရားအားထုတ်မှု၍ ဒိဋ္ဌိမပြုတ်သေး ၊ ဒုဗ္ဗလ ( အားနည်းသော ) ဝိပဿနာ )

ခန္ဓာ ၊ အယတန ၊ ဓာတ် ၊ သစ္စာ ၊ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် သဘောတရားများကို သုတမယ ဉာဏ်ဖြင့် သိပြီး ၊ စိန္တာမယ ဉာဏ်ဖြင့်လည်း ဝေဖန်သုံးသပ် ဆင်ခြင်တွေးခေါ်ရုံသာမကဘဲ ၊ ဘာဝနာမယဉာဏ်ဖြင့် ကြိမ်ဖန်များစွာ ကြိုးစားပွားများနေသောကြောင့် ခန္ဓာ (၅) ပါး ၊ ရုပ်နာမ် (၂) ပါး၏ ဖြစ်ပျက်ကို မြင်၊ ဖြစ်ပျက်ကို မုန်း ၊ ဖြစ်ပျက်၏ဒုက္ခ ကြီး ချုပ်ဆုံးမှုကိုပါ မြင်သော ပုဂ္ဂိုလ် ။

မဟာသောတာပန် (၆) မျိုး

(က) သတ္တက္ခတ္တုပရ သောတာပန် = (၇) ကြိမ် ပဋိသန္ဓေ နေပြီး နိဗ္ဗာန်ဝင်သူ

(ခ) ကောလံကောလ သောတာပန် = လူနတ်ဘဝ နှင့် ၂ ဘဝမြောက်မှ ၊ ၆ ဘဝမြောက်အထိသာ နေပြီးနိဗ္ဗာန်ဝင်သူ (၂၊ ၃၊ ၄၊ ၅၊ ၆ ကြိမ် ပဋိသန္ဓေ နေပြီး နိဗ္ဗာန်ဝင်သူ )

(ဂ) ဧကဗီဇီ သောတာပန် = လူနတ်ဘဝ နှင့် ၁ ကြိမ် သာနေပြီး နိဗ္ဗာန်ဝင်သူ

(ဃ) သောတာပန်ဖြစ်သည့်ဘဝ၌ပင် အထက်မဂ်ဖိုလ်တက်ဦးမည့် သောတာပန်

(၅) ဈာန်ရ၍ ဗြဟ္မာဖြစ်ပြီး ကာမဘုံသို့ ပြန်မလာတော့သော သောတာပန် (ဥပစာအားဖြင့် အနာဂါမ်နှင့်တူ)

(၆) ဘုံစဉ်စံ သောတာပန် = သုဒ္ဓါဝါသ ဗြဟ္မဘုံကိုချန်ပြီး ကျန်သုဂတိဘုံများ တွင် တစ်ဘဝပြီး တစ်ဘဝ မြင့်ကာ မြင့်ကာ ဘုံစဉ်စံပြီး နိဗ္ဗာန်ဝင်သူ ( ဝိသာခါ ၊ သိကြားမင်း ၊ အနာထပိဏ်) [2]

ဘုံစဉ်စံ သောတာပန်ကို ပါဠိ၌ ဝဋ္ဋဇ္ဈာသယ/ဝဋ္ဋဘိရတ သောတာပန်ဟု အသုံးရှိသည် ဝဋ်ဘဝ၌ ပျော်မွေ့သော သောတာပန်ဟု ဆိုလိုသည် ပထမသောတာပန် သုံးမျိုးကဲ့သို့ အဆုံးဘဝရောက်မှ သကဒါဂါမ် အနာဂါမ် ရဟန္တာ ဖြစ်ခြင်းမျိုး မဟုတ်ဘဲ သောတာပတ္တိဖိုလ်တည်းဟူသောဘုံမှ သကဒါဂါမိဖိုလ်တည်းဟူသောဘုံ အနာဂါမိဖိုလ်တည်းဟူသောဘုံ အရဟတ္တဖိုလ်တည်းဟူသောဘုံတို့ကို ဝဋ်ဘဝများစွာ စံစားပြီး အဆင့်မြင့်သွားခြင်းဖြစ်သည်။ သုဒ္ဓါဝါသဘုံသို့လည်း ရောက်ရာသော အကြောင်းရှိသည်။