သမ္မာအာဇီဝ

သမ္မာအာဇီဝ သည် မဂ္ဂင်ရှစ်ပါး အကျင့်မြတ်တရားတွင် တစ်ပါးအပါအဝင် ဖြစ်သည်။ “မှန်ကန်သော အသက်မွေးခြင်း” ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။ သမ္မာအာဇီဝ (၄) ပါးရှိ၏။ [1]

ဘာသာတရား
ဗုဒ္ဓဘာသာ

သမိုင်း
ဗုဒ္ဓဝင် - သမိုင်း - သင်္ဂါယနာများ
ဘုရားများ
နှစ်ကျိပ်ရှစ်ဆူ- ကကုသန်ဘုရား- ကောဏဂုံဘုရား- ကဿပဘုရား-ဂေါတမဘုရား
ဆရာ (အစရိယ)
သိဒ္ဓတ္ထဂေါတမ - ဘိက္ခု (ရဟန်း) - ဘိက္ခုနီ (ရဟန်းမိန်းမ)
လက္ခဏာရေးသုံးပါး
အနိစ္စ - အနတ္တ - ဒုက္ခ
ရတနာသုံးပါး

ရတနာသုံးပါး-ဗုဒ္ဓ - ဓမ္မ - သံဃာ

အယူဝါဒ
သစ္စာလေးပါး - ခန္ဓာငါးပါး - ငါးပါးသီလ - သီတင်းသီလ
တိပိဋကနှင့်ကျမ်းစာများ
တိပိဋက (ဝိနည်းပိဋကတ် - သုတ်ပိဋကတ် - အဘိဓမ္မာပိဋကတ်)
အဆင့်များ
ပုထုဇဉ်ကိုရင်ရဟန်းသောတာပန်သကဒါဂါမ်အနာဂါမ်ရဟန္တာဧတဒဂ်ဘုရားနိဗ္ဗာန်
ကျင့်စဉ်များ
သမထဝိပဿနာသတိပဋ္ဌာန်ဓုတင်ကမ္မဋ္ဌာန်းဒုက္ကရစရိယာနိကာယ် ငါးရပ်
ဂါထာများ
ကျင့်ဝတ်သုတ်တော်ဂုဏ်တော်ဂါထာတော်ဘုရားပင့် ဩကာသပုတီးစိပ်နည်း
ဂိုဏ်းများ
ထေရဝါဒ - မဟာယာန-တိဘက်ဗုဒ္ဓဘာသာ
နိုင်ငံနှင့်ဒေသများ

သမ္မာအာဇီဝ (၄) ပါး

သမ္မာအာဇီဝ (၄) ပါးတို့မှာ - (၁) ဒုစ္စရိတမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ၊

(၂) အနေသနမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ၊

(၃) ကုဟနာဒိမိစ္ဆာဇီဝ ဝိရတိ

(၄) တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ တို့ဖြစ်ကြသည်။[1]

(၁) ဒုစ္စရိတမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ

ဒုစ္စရိတမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ ဆိုသည်မှာ ပါဏာတိပါတ အစရှိသော ကာယဒုစ္စရိုက်သုံးပါး, မုသာဝါဒအစရှိသော ဝစီဒုစ္စရိုက်လေးပါးတို့တွင် တစ်ပါးပါးသော ဒုစ္စရိုက်မှုနှင့် ပစ္စည်းဥစ္စာရှာကြံ၍ အသက်မွေးခြင်းသည် ဒုစ္စရိတမိစ္ဆာဇီဝ မည်၏။ [မရောင်းအပ်သော ကုန်မျိုးငါးပါးတို့ကို ရောင်းချ၍ အသက်မွေးခြင်းကိုလည်း ဤမိစ္ဆာဇီဝ၌ သင်္ဂြိုဟ်ရေတွက်အပ်၏။] ထိုဒုစ္စရိတမိစ္ဆာဇီဝမှ ကြဉ်ရှောင်ခြင်းသည် “ဒုစ္စရိတမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ” မည်၏။[1]

(၂) အနေသနမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ

အနေသနာမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ ဆိုသည်မှာ လူတို့အား သစ်သီးပေးခြင်း, ပန်းပေးခြင်း စသော ၂၁ ပါးသော အနေသနမှုတို့ဖြင့် ပစ္စည်းလာဘ်လာဘကို ဖြစ်စေ၍ ရသေ့ရဟန်းတို့၏ အသက်မွေးမှုသည် အနေသန မိစ္ဆာဇီဝမည်၏။ ထိုမိစ္ဆာဇီဝမှ ကြဉ်ရှောင်မှုသည် “အနေသနမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ” မည်၏။[1]

(၃) ကုဟနာဒိမိစ္ဆာဇီဝ ဝိရတိ

ကုဟနာဒိမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ ဆိုသည်မှာ ကုဟန, လပန, နိမိတ္တ, နိပ္ပေသန, လာဘေန လာဘ နိဇိဝီသန ဟူ၍ မိစ္ဆာဇီဝဝတ္ထုငါးပါး ရှိ၏။[1]

(က) ကုဟန

ကုဟန ဆိုသည်မှာ အံ့ဖွယ်သရဲဖြစ်အောင် လုပ်ကြံစဉ်းလဲမှု ဖြစ်သည်၊ သီလမရှိဘဲလျက် သီလရှိသည်ဟု ထင်မှတ်ရအောင် ဟန်ဆောင်ခြင်း အစရှိသည်ဖြင့် မိမိ၌မရှိသော အံ့ဖွယ်သရဲ ထူးကဲလွန်မြတ်သော ဂုဏ်တို့ကို မိမိ၌ရှိသည်ဟု ထင်မှတ်ရအောင် ကြံဆောင်စဉ်းလဲ၍ လာဘ်လာဘကို ဖြစ်စေမှု ဆိုလိုသည်။[1]

(ခ) လပန

လပန ဆိုသည်မှာ ပစ္စည်း လာဘ်လာဘနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အပြောအဆို ရဲရင့်ခြင်း ဖြစ်သည်။[1]

(ဂ) နိမိတ္တ

နိမိတ္တ ဆိုသည်မှာ မိမိအား ပစ္စည်း ဝတ္ထုလှူဒါန်းစေရန် အရိပ်နိမိတ်ကို ပြခြင်း ဖြစ်သည်။[1]

(ဃ) နိပ္ပေသန

နိပ္ပေသန ဆိုသည်မှာ မလှူဘဲမနေသာအောင်စကားဖြင့် ကြိတ်ခြင်း နှိပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။[1]

(င) လာဘေန လာဘ နိဇီဝိသန

လာဘေန လာဘ နိဇီဝိသန ဆိုသည်မှာ တစ်အိမ်၌ တစ်မတ်တန်ရပြီးသော လာဘ်ကို တစ်အိမ်၌ပေး၍ ထိုအိမ်မှ တစ်ကျပ်တန် လာဘ်ရအောင် ပြုခြင်းဖြစ်သည်။[1]

(၄) တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ

တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ ဆိုသည်မှာ အင်္ဂဝိဇ္ဇာအတတ်, လက္ခဏဝိဇ္ဇာအတတ် အစရှိသော လောကီအတတ်ပညာမျိုးသည် ရသေ့ရဟန်းတို့၏ ပဋိပတ္တိဓမ္မနှင့် ဖီလာကန့်လန့် ဆန့်ကျင်ဘက်မျိုးဖြစ်၍ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာမည်၏၊ ထိုအတတ်ပညာဖြင့် အင်္ဂါလက္ခဏာ စသည်တို့ကို ကြည့်ရှု၍ အကျိုးအပြစ်ကို ဟောကြားလျက် အသက်မွေးမှုသည် ရသေ့ ရဟန်းတို့မှာ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာမိစ္ဆာဇီဝ မည်၏။ တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာမိစ္ဆာဇီဝမှ ကြဉ်ရှောင်မှုသည် “တိရစ္ဆာနဝိဇ္ဇာမိစ္ဆာဇီဝဝိရတိ” မည်၏။[1]

ကိုးကား

  1. လယ်တီဆရာတော်။ ကျေးဇူးရှင်လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး ရေးသားစီရင်တော်မူသော မဂ္ဂင်္ဂဒီပနီ။ မန္တလေးပိဋကတ်စာပုံနှိပ်တိုက်။ pp. ၆၀၊ ၆၁၊ ၆၂။
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.