ကျောက်မဲမြို့

ကျောက်မဲမြို့သည် သိန္နီမြို့၊သီပေါမြို့တို့ကဲ့သို့ မြို့ဟောင်းတစ်ခုမဟုတ်ချေ။ မြို့သစ်တစ်မြို့သာဖြစ်သည်။ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၂၁ ခုနှစ်ခန့်က မြန်မာပြည်မဘက်မှ ကုန်သည်များသည် နွားဝန်တင်များ၊ လားဝန်တင်များဖြင့် တောတောင်များကို ကျော်ကာ ရှမ်းပြည်နယ်သို့တက်လာခဲ့ကြသည်။ ထိုလမ်းမှာ လူသွားလမ်းသာဖြစ်လေသည်။ ထိုလားဝန်တင်၊နွားဝန်တင်များသည် ယခုကျောက်မဲမြို့ တောင်ဘက် ဘုရားလေးဆူနှင့် ကျွဲကုန်းရွာကြားတွင် စခန်းချခဲ့ကြသည်။ ထိုဈေးကလေးတွင် ရှမ်းကုန်သည်နှင့် မြန်မာကုန်သည်တို့ ကုန်စည်ဖလှယ်ခြင်း ပြုကြသည်။

၁၂၆၀ ခုနှစ်လောက်အထိ ကျောက်မဲဟူသည့် အမည်သညာကိုမရသေး။ မဟိန်လမ် ခေါ် ကျောက်တုံးမည်းများ တည်ရှိရာ တောင်ကုန်း၏ အရှေ့မြောက်ဘက်တွင် လုံတော၊ ကြိမ်တောကြီးများကို ခုတ်ထွင်ရှင်းလင်းထားသည့် "လုံပိုင်"ဆိုသည့် ရွာလေးတစ်ရွာရှိသည်။ ထိုရွာကလေးနှင့် နမ့်တုံမြို့ကြား ဈေးတည်ရန် နေရာရွေးသောအခါ ကျောက်တုံးအမဲများရှိသည့် ကုန်းကလေးကို ရွေးကြသည်။ ထို့ကြောင့် ထိုနေရာကို ကပ်မဟိန်လမ် ဟု ရှမ်းတို့က ခေါ်ကြသည်။ ရှမ်းဘာသာအားဖြင့် "ကပ်" ဆိုသည်မှာ "ဈေး"ဖြစ်၍ "မဟိန်"ဆိုသည်မှာ "ကျောက်တုံး" ကိုခေါ်ခြင်းဖြစ်ပြီး "လမ်"မှာ "မည်းနက်သည်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ထွက်လေသည်။

ကျောက်မဲမြို့ဟု ဖြစ်လာသည်မှာ ခရစ်သက္ကရာဇ် ၁၉၀၂ ခုနှစ်တွင်မှ ဖြစ်လေသည်။ ထိုနှစ် မေလ ၁၄ ရက်နေ့၊ မြန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၆၄ ခု၊ ကဆုန်လဆန်း ၈ ရက်၊ သောကြာနေ့ ၁၂ နာရီတွင် သီပေါစော်ဘွားကြီး ဆာစောချယ်၊ လားရှိုးအရေးပိုင် မစ္စတာသွန်မဆင်၊ ကျွဲကုန်းနယ်ပိုင်ကြီး ဦးခွန်ထွန်း၊ ကျောက်မဲကြီးရွာနယ်ပိုင်ကြီး ဦးဆံမူးတို့ လာရောက်၍ မြို့ကို ပန္နက်ရိုက်ပေးခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ထိုမြို့ပိုင်နှစ်ဦးတို့က မြို့သစ်ကို သူ့အပိုင် ကိုယ့်အပိုင်တွင် တည်စေချင်သဖြင့် အငြင်းပွားကြရာမှ နောက်ဆုံးတွင် ထိုမြို့နှစ်မြို့ကြား ဈေးသစ်နေရာကို ရွေးလိုက်ပြီး ယခု ကျောက်မဲမြို့ကို တည်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်မှစ၍ နမ့်တုံမြို့ မြောက်ဘက်ရှိ ကပ်မဟိန်လမ်ခေါ် ကျောက်မဲဈေးကို အစွဲပြုကာ ကျောက်မဲမြို့ဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်လေသည်။[2]

ကျောက်မဲမြို့မှာ မန္တလေးလားရှိုး မီးရထားလမ်းပေါ်တွင် အရေးကြီးသော မီးရထားလမ်းမြို့ တစ်မြို့ ဖြစ်၏။ သက္ကရာဇ် ၁၂၆ဝ ပြည့်နှစ်တွင် မန္တလေးမြို့မှ ကျောက်မဲမြို့သို့ မီးရထား လမ်း စတင်ဖောက်လုပ်ရာ၊ ၁၂၆၂ ခုနှစ်တွင် ပြီးစီးသည်။ ၇၅ မိုင်ဝေးသော မိုးကုတ်မြို့နှင့်၎င်း၊ ၇၅ မိုင်မျှ ဝေးသော နမ့်ဆမ် မြို့နှင့်၎င်း၊ ၆၃ မိုင်ဝေးသော လားရှိုးမြို့နှင့်၎င်း မော်တော်ကားလမ်း အဆက်အသွယ်များ ရှိသည်။ အထက်ပါဆက်သွယ်မှု အနေအထားများကို ထောက်ထားခြင်းအားဖြင့် ကျောက်မဲမြို့တည်နေရာမှာ စီးပွားကုန်သွယ်မှု အတွက် အလွန်အရေးပါသော နေရာဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားသည်။ ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတွင် လက်ဖက် အများဆုံးထွက်သော မြောက်ပိုင်းနယ်မှာ ကျောက်မဲမြို့၏ ကျောထောက် နောက်ခံဒေသ ဖြစ်သည်။ ထိုမှတစ်ပါး မြန်မာပြည်မမှလာသော ကုန်ပစ္စည်းများကိုလည်း ကျောက်မဲမြို့မှ၊ ကျောက်မဲနယ်၊ သီပေါနယ်၊ မိုင်းလုံးနယ် မိုင်းငေါ့နယ် များသို့ ဖြန့်ဖြူးရာ ဗဟိုဒေသလည်း ဖြစ်ပေသည်။

မြို့ပတ်ဝန်းကျင်တွင်မူ စပါးစိုက်ပျိုးကြ၏။ မြို့ပေါ်တွင်ထင်ရှားသောစေတီ ၃ ဆူရှိရာ၊ မီးရထားဘူတာ ရုံအနီး၌ ဘိုးဘိုးအောင်ဘုရား၊ မြို့အရှေ့ဖက်၌ ထုံးဘိုတောင်ဘုရားနှင့် အနောက်ဖက်၌ တောင်ပေါ်ဘုရားခေါ် စေတီတော်များ ဖြစ်ကြသည်။ စော်ဘွားကြီးစောကြာဆိုင် ကိုယ်တိုင် စိန်ဖူးတင်လှူသော ပြည်လုံးချမ်းသာ စေတီလည်း အထင်အရှားရှိသေးသည်။ ထို့ပြင် တစ်မြို့လုံးကိုးကွယ်သော ကိုးမြို့ရှင်နတ်ကွန်းကန္နားကြီးလည်း ရှိသေးသည်။[3]

• လက်ဖက်စို / လက်ဖက်ခြောက် / ပြောင်း